Θανατηφόρο Τροχαίο Ατύχημα Στη Γερμανία
Άσκηση Αγωγής στην Ελλάδα
Διατροφική Αποζημίωση – Ψυχική Οδύνη Συγγενών
του Έλληνα θανατωθέντος
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ. ΑΜΠΑΤΖΗ
Δικηγόρου επί τιμή πρώην επίτιμου Προξένου της Ο.Δ. της Γερμανίας με έδρα την Πάτρα
Ι. ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Α. Τέθηκε υπόψη μου η από 16-5-2016 αγωγή της Χ. Γ. Π., εφεξής ενάγουσας, η οποία απευθυνόταν ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης όπως και η υπ’αριθ. 1072/2017 προδικαστική απόφαση αυτού του δικαστηρίου. Τα πραγματικά περιστατικά της υποθέσεως, όπως αυτά εκτίθενται στη σχετική αγωγή είναι τα ακόλουθα: Στις 23/5/2013 συνέβη στο Μόναχο της Γερμανίας τροχαίο ατύχημα, κατά το οποίο υπέστη θανατηφόρα σωματική βλάβη ο Β.Π., έλληνας υπήκοος, κάτοικος Μονάχου, όταν η δίκυκλη μοτοσυκλέτα την οποία αυτός οδηγούσε συγκρούσθηκε με το αυτοκίνητο το οποίο οδηγούσε ο Α. Ι. κάτοικος επίσης Μονάχου και το οποίο ήταν ασφαλισμένο στην ασφαλιστική εταιρεία Α.D.A.G. Σύμφωνα με όσα εκτίθενται στην αγωγή, αποκλειστική αιτία της θανατηφόρας σωματικής βλάβης ήταν η αμελής συμπεριφορά του οδηγού του αυτοκινήτου, ο οποίος προέβη αιφνιδιαστικά σε ανέλεγκτη και απροειδοποίητη αλλαγή της λωρίδας κυκλοφορίας προς τα αριστερά (αλλαγή κατεύθυνσης) χωρίς να προβεί στον απαιτούμενο έλεγχο αν στην λωρίδα στην οποία εισήλθε εκινούντο άλλα οχήματα. Εναντίον της ασφαλιστικής εταιρείας στην οποία ήταν ασφαλισμένο το ζημιογόνο αυτοκίνητο άσκησε αγωγή η πάρα πάνω ενάγουσα, κάτοικος Θεσσαλονίκης, πού ήταν το μοναδικό τέκνο του ανωτέρω θανόντος, με την οποία αγωγή αυτή ζήτησε να τις επιδικαστεί α) χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης και β) διατροφική αποζημίωση.
Β. Μου ζητήθηκε να γνωμοδοτήσω μεταξύ των άλλων και για τα παρακάτω νομικής φύσεως ζητήματα και τις σχετικές ρυθμίσεις του γερμανικού δικαίου τα οποία τάχθηκαν ως θέματα αποδείξεως με την υπ’ αριθ. 1072/2017 προδικαστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Τα θέματα αυτά είναι τα ακόλουθα: Τι προβλέπει το Γερμανικό Δίκαιο 1) αναφορικά με την αδικοπρακτική ευθύνη συνεπεία τροχαίου αυτοκινητικού ατυχήματος από το οποίο επήλθε θάνατος, 2) για την ύπαρξη, τον χαρακτήρα και την αποτίμηση των ζημιών βάσει των αιτημάτων της αγωγής, 3) για την αποζημίωση λόγω στέρησης διατροφής στην καταβολή της οποίας υποχρεούτο ο θανών, 4) για την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, και 5) ποιοι είναι οι κανόνες που προβλέπουν την άσκηση ευθείας αγωγής κατά του ασφαλιστή στην περίπτωση θανάτου συνεπεία τροχαίου αυτοκινητικού ατυχήματος.
ΙΙ. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1) Στο πρώτο ερώτημα. (Ευθύνη από αδικοπραξία)
Η αξίωση αποζημίωσης για τις ζημιές που έχουν ως γενεσιουργό αιτία ένα τροχαίο ατύχημα μπορεί να στηρίζεται κατά το γερμανικό δίκαιο στις ακόλουθες βάσεις: α) Στην ευθύνη από διακινδύνευση (παρ. 7 κ.επ. του Νόμου για την οδική κυκλοφορία Strassenverkehrsgesetz και εφεξής StVG), β) Στην αδικοπρακτική συμπεριφορά (παρ. 823 κ.επ. του γερμανικού ΑΚ, εφεξής BGB). Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή η στοιχειοθέτηση του παράνομου χαρακτήρα μιας πράξης διαρθρώνεται διαζευκτικά στις ακόλουθες δύο νομοτυπικές μορφές. Απαιτείται δηλαδή η πράξη είτε να συνιστά παράβαση διάταξης η οποία θεμελιώνει κάποιο δικαίωμα του προσώπου, να προσβάλλεται δηλαδή με αυτήν διάταξη νόμου η οποία απονέμει δικαίωμα (προσβολή «απολύτως προστατευόμενη» εννόμου αγαθού) είτε να προσβάλλεται διάταξη η οποία προστατεύει ιδιωτικό συμφέρον του προσώπου (προσβολή εννόμου συμφέροντος. Η πρώτη από τις εναλλακτικά διατυπούμενες αυτές νομικές μορφές περιέχεται στο πρώτο εδάφιο της παρ. 823 του BGB και η δεύτερη στο δεύτερο εδάφιο αυτής της παραγράφου (βλέπετε Teichmann σε Jauernig “Ερμηνεία του BGB”, 12η έκδοση, παρ. 823 αριθ. 1. γ) Στην παρ. 829 BGB. Με τις διατάξεις που αναφέρονται στην πρώτη από τις πάρα πάνω περιπτώσεις ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις της ευθύνης και ο κύκλος των ευθυνόμενων προσώπων με βάση την ευθύνη από διακινδύνευση (αντικειμενική ευθύνη). Δηλαδή αποτελεί ρύθμιση η οποία αντιστοιχεί προς την ευθύνη που ορίζεται στην ελληνική νομοθεσία από τον νόμο ΓπΝ/1911. Η τρίτη περίπτωση ρυθμίζει την εύλογη αποζημίωση που οφείλεται όταν η αδικοπραξία διαπράχθηκε από πρόσωπο το οποίο δεν ευθύνεται για τις πράξεις του. Αποτελεί δηλαδή διάταξη αντίστοιχη προς εκείνη του άρθρου 918 του ελληνικού ΑΚ. Από τις πάρα πάνω νομικές βάσεις κρίσιμη είναι η διάταξη του άρθρου 823 παρ. 1 του BGB, δεδομένου ότι η αγωγή στηρίζεται στην αδικοπρακτική ευθύνη του οδηγού του ζημιογόνου αυτοκινήτου, όπως εξάλλου το περιεχόμενο της αξιολογήθηκε και από την πάρα πάνω προδικαστική απόφαση. Η διάταξη αυτή προβλέπει τα ακόλουθα: Όποιος πάρα τον νόμο προσβάλει από δόλο ή από αμέλεια τη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα, την υγεία, την ελευθερία ή άλλο δικαίωμα κάποιου, υποχρεούται να αποκαταστήσει την ζημία του προσβληθέντος, η οποία έχει ως γενεσιουργό αιτία αυτή τη συμπεριφορά.
Αναγκαία προϋπόθεση για την στοιχειοθέτηση της νομοτυπικής μορφής της παραπάνω διάταξης είναι η προσβολή των παρά πάνω εννόμων αγαθών να οφείλεται σε πράξη, δηλαδή σε θετική συμπεριφορά ή σε παράλειψη. Η πράξη πρέπει να είναι παράνομη και υπαίτια και να συνδέεται αιτιωδώς προς το επελθόν ζημιογόνο αποτέλεσμα.
2) Στο δεύτερο ερώτημα. (Ύπαρξη και χαρακτήρας ζημιών βάσει των αιτημάτων της αγωγής)
Σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τη νομολογία των γερμανικών δικαστηρίων όποιος έχει υποστεί ζημία από τροχαίο ατύχημα για το οποίο ευθύνεται κάποιος τρίτος έχει το δικαίωμα να ζητήσει να αποζημιωθεί, έτσι ώστε αυτός να βρεθεί στην κατάσταση εκείνη στην οποία βρισκόταν πριν από το ατύχημα από οικονομική άποψη. Δηλαδή στη Γερμανία ισχύει η θεωρία της «διαφοράς», σύμφωνα με την οποία ως ζημία νοείται η διαφορά στην περιουσιακή κατάσταση του ζημιωθέντος κατά τον προ και τον μετά της επελεύσεως του ζημιογόνου γεγονότος χρόνο. Επομένως εκείνος ο οποίος προκάλεσε τη ζημία οφείλει να πληρώσει το ποσό που απαιτείται ώστε να επιτευχθεί η επανάκαμψη του ζημιωθέντος στην προ του ζημιογόνου γεγονότος κατάσταση (BGH σε νομικό περιοδικό DAR Τόμος 2004 σελ. 267). Ο ζημιώσας δηλαδή φέρει την ευθύνη να εξασφαλίσει ότι η υλική ποιότητα της ζωής του ζημιωθέντος δεν θα είναι υποδεέστερη σε σύγκριση με το προ του ατυχήματος βιοτικό του επίπεδο (OLG Koeln-Εφετείο Κολωνίας, Νομικό περιοδικό Vers.R. Τόμος 1988 σελ. 61). Ο κανόνας που ισχύει στο γερμανικό δίκαιο για την αποζημίωση είναι ότι αντίστοιχη αξίωση κατά του ζημιώσαντος έχει μόνο ο αμέσως ζημιωθείς από το τροχαίο συμβάν, δηλαδή ο φορέας του εννόμου αγαθού το οποίο εβλάβη από την αδικοπραξία. Ο εμμέσως ζημιωθείς, δηλαδή εκείνος του οποίου δεν εβλάβησαν τα περιουσιακά στοιχεία ή δεν έχει υποστεί ο ίδιος σωματική βλάβη από το ατύχημα, δεν έχει αξίωση αποζημίωσης ούτε με βάση τις διατάξεις για την ευθύνη από αδικοπραξία, αλλά ούτε και με βάση τις διατάξεις για την ευθύνη από διακινδύνευση. Και αυτό διότι δεν έχουν υποστεί βλάβη τα έννομα αγαθά του που ορίζονται στις παρά πάνω διατάξεις. Μόνο κατ’ εξαίρεση δικαιούται αποζημιώσεως ο εμμέσως ζημιωθείς, δηλαδή όταν θίγονται τα έννομα αγαθά του τα οποία ορίζονται ειδικά στο νόμο. Οι περιοριστικά αναφερόμενες στο νόμο περιπτώσεις είναι εκείνες των εξόδων κηδείας (παρ. 844 εδαφ. 1), της διατροφικής αποζημίωσης (παρ. 844 εδαφ. 2) και της αποζημίωσης για στέρηση υπηρεσιών (παρ. 845 BGB). (Bλέπετε σχετικά BGH σε NJW 1996 σελ. 1674, Dr. Gunnar Geiner οπ.παρ. σελ. 740, Teichmann σε Jauernig οπ.παρ., εισαγωγή στις παραγράφους 844-846 αριθ. 1).
3) Στο τρίτο ερώτημα. (Διατροφική αποζημίωση)………..
Για να διαβάσετε περισσότερα παρακαλώ συνδεθείτε συμπληρώνοντας τα στοιχειά σας