Ο Παράγωγος τρόπος Κτήσης Κυριότητας στην Κληρονομική διαδοχή
Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1710 παρ.1, 1193, 1195, 1198 και 1199 του Α.Κ., προκύπτει ότι η κληρονομική διαδοχή, είτε αυτή χωρεί εκ του νόμου είτε εκ διαθήκης αποτελεί παράγωγο τρόπο κτήσης της κυριότητας των κληρονομιαίων, κινητών ή ακινήτων πραγμάτων, η κυριότητα όμως των ακινήτων που περιλαμβάνονται στην κληρονομία, όπως και κάθε άλλο εμπράγματο δικαίωμα σε αυτό, μεταβιβάζεται στον κληρονόμο αναδρομικώς από το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου, μόνο εφόσον αυτός (κληρονόμος) αποδεχθεί με δημόσιο έγγραφο την κληρονομία και η αποδοχή αυτή μεταγραφεί ή εκδοθεί κληρονομητήριο και μεταγραφεί αυτό.
Την ίδια νομολογιακή γραμμή επί του ζητήματος αυτού ακολουθεί και η Α.Π.383/2014.
Διεκδικητική Αγωγή Κυριότητας Ακινήτου
Στην περίπτωση της διεκδικητικής αγωγής κυριότητας ακινήτου, η οποία θεμελιώνεται σε παράγωγη κτήση, κατά το άρθρο 1033 ΑΚ, ο ενάγων αρκεί να προβάλει όσα περιστατικά απαιτούνται για τη μεταβίβαση του δικαιώματος. Συγκεκριμένα πρέπει να αναφέρει στο δικόγραφο της αγωγής του το μεταβιβαστικό της κυριότητας τίτλο και τη μεταγραφή του, καθώς και ότι ο δικαιοπάροχός του ήταν κύριος του επιδίκου .
Κτήση Κυριότητας με έκτακτη Χρησικτησία
Πράξεις Άσκησης Νομής
Σύμφωνα με το άρθρο 1045 Α.Κ., εκείνος που έχει στη νομή του για μια εικοσαετία πράγμα κινητό ή ακίνητο γίνεται κύριος με έκτακτη χρησικτησία, κατά δε το άρθρο 974 Α.Κ. Όποιος απέκτησε τη φυσική εξουσία πάνω στο πράγμα (κατοχή) είναι νομέας του, αν ασκεί την εξουσία αυτή με διάνοια κυρίου. Για την κτήση της κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία απαιτείται άσκηση νομής επί συνεχή εικοσαετία. Προκειμένου για ακίνητο, άσκηση νομής συνιστούν οι εμφανείς υλικές ενέργειες επάνω σ’ αυτό, που προσιδιάζουν στη φύση και τον προορισμό του, με τις οποίες εκδηλώνεται η βούληση του νομέα να το εξουσιάζει ως δικό του. Τέτοιες δε πράξεις είναι και η εποπτεία, η επίβλεψη, η επίσκεψη, η παραχώρηση σε τρίτο με ή χωρίς αντάλλαγμα, και εφόσον πρόκειται για κληρονομιαίο ακίνητο η αποδοχή της κληρονομίας και η μεταγραφή της κλπ.
Κτήση Κυριότητας πριν από την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα
Σύμφωνα με το άρθρο 51 του Εισ.Ν.Α.Κ., η απόκτηση κυριότητας ή άλλου εμπράγματου δικαιώματος πριν από την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα κρίνεται κατά το δίκαιο που ίσχυε όταν έγιναν τα πραγματικά γεγονότα για την απόκτησή τους.
Καταχρηστική άσκηση Δικαιώματος σύμφωνα με την Διάταξη του ΑΚ 281
Σύμφωνα με την γραμματική ερμηνεία της διάταξης του άρθρου ΑΚ 281, το δικαίωμα θεωρείται ότι ασκείται καταχρηστικά και όταν η συμπεριφορά του δικαιούχου που προηγήθηκε ή η πραγματική κατάσταση που διαμορφώθηκε, κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, δεν δικαιολογούν τη μεταγενέστερη άσκησή του κατά τις περί δικαίου και ηθικής αντιλήψεις του μέσου κοινωνικού ανθρώπου, αφού τείνει στην ανατροπή καταστάσεως που δημιουργήθηκε από ορισμένες ειδικές συνθήκες και διατηρήθηκε για πολύ χρόνο, με επακόλουθο να συνεπάγεται επαχθείς συνέπειες για τον υπόχρεο.
Προϋποθέσεις χαρακτηρισμού Δικαιώματος ως Καταχρηστικού
Για να χαρακτηρισθεί καταχρηστική η άσκηση του δικαιώματος, πρέπει να έχει δημιουργηθεί στον υπόχρεο, από τη συμπεριφορά του δικαιούχου, σε συνάρτηση και με εκείνη του υπόχρεου και μάλιστα ευλόγως, η πεποίθηση ότι ο δικαιούχος δεν πρόκειται να ασκήσει το δικαίωμά του. Απαιτείται ακόμη οι πράξεις του υπόχρεου και η υπ’ αυτού δημιουργηθείσα κατάσταση, επαγόμενη ιδιαιτέρως επαχθείς για τον υπόχρεο επιπτώσεις, να τελούν σε αιτιώδη σύνδεσμο με την προηγηθείσα συμπεριφορά του δικαιούχου.
Η Αδράνεια του Δικαιούχου ως λόγος Καταχρηστικής άσκησης του Δικαιώματος
Μόνη η αδράνεια επί μακρό χρονικό διάστημα, του δικαιούχου και όταν ακόμα δημιούργησε στον υπόχρεο την πεποίθηση, ότι δεν υπάρχει το δικαίωμα ή ότι δεν πρόκειται να ασκηθεί πλέον αυτό, δεν αρκεί να καταστήσει καταχρηστική τη μεταγενέστερη άσκηση αυτού. Απαιτείται να συντρέχουν και ειδικές συνθήκες και περιστάσεις, προερχόμενες κυρίως από την προηγηθείσα συμπεριφορά τόσο του δικαιούχου όσο και του υπόχρεου, εφόσον όμως η συμπεριφορά του τελευταίου τελεί σε αιτιώδη σχέση με εκείνη του δικαιούχου, ενόψει των οποίων καθώς και της αδράνειας του δικαιούχου η επακολουθούσα άσκηση του δικαιώματος, που τείνει σε ανατροπή της καταστάσεως που δημιουργήθηκε από τις ειδικές συνθήκες και διατηρήθηκε επί μακρό χρόνο, να εξέρχεται των ορίων που τίθενται με το άρθρο 281.
Κρίση του Εφετείου ως προς τα πραγματικά περιστατικά της αγωγής
Το Εφετείο, αναφορικά με με την διεκδικητική αγωγή και την προβληθείσα από τους εναγόμενους ένσταση περί καταχρηστικής ασκήσεως του αγωγικού δικαιώματος των εναγουσών, μετά από συνεκτίμηση των νομίμως σ’ αυτό επικληθέντων και προσκομισθέντων αποδεικτικών στοιχείων, δέχθηκε, κατά την αναιρετικώς ανέλεγκτη περί πραγμάτων κρίση του, ότι αποδείχθηκαν τα εξής πραγματικά περιστατικά
Κρίση του Εφετείου, ως προς την θέση των Ακινήτων
Τα ακίνητα των διαδίκων βρίσκονται στη θέση …, σε κορυφή υψώματος, σε απόσταση 1.100 μέτρων περίπου από τον οικισμό … Ανατολικά αυτών βρίσκεται η χωματερή του Δήμου Κερκυραίων. Η ευρύτερη περιοχή είναι καθαρά αγροτική με ελαιοκτήματα, είναι εκτός οικισμού και εκτός σχεδίου και η πρόσβαση στη θέση αυτή γίνεται μέσω αγροτικής οδού, που έχει διαπλατυνθεί μετά την πυρκαγιά του έτους 2000, μεταβλητού πλάτους 2,5 – 3,5 μέτρων. Η αγροτική αυτή οδός ξεκινάει από τον δημόσιο (επαρχιακό) δρόμο …, περνάει δίπλα από το δημοτικό σχολείο … και φθάνει στην τοποθεσία ….., όπου βρίσκονται και τα ακίνητα των διαδίκων, είναι ασφαλτοστρωμένη στα πρώτα 200 μέτρα περίπου και χωματόδρομος σε κακή κατάσταση στο υπόλοιπο μήκος της. Στους τίτλους ιδιοκτησίας των διαδίκων, που αφορούν αγροτικά ακίνητα στην ίδια περιοχή, εμφανίζονται και άλλες ονομασίες π.χ. …… όμως οι ονομασίες αυτές δόθηκαν για μεγαλύτερη διάκριση των αγροτικών ιδιοκτησιών που προέκυψαν από τον διαχωρισμό του αρχικού αγροτικού ακινήτου του …, απώτατου δικαιοπαρόχου των διαδίκων.
Απώτατος Δικαιοπάροχος των Ακινήτων
Απώτατος δικαιοπάροχος των ακινήτων αυτών είναι ο …………. Αυτός ήταν κύριος, νομέας και κάτοχος ενός μεγάλου ελαιοκτήματος στη θέση ……… τμήματα του οποίου αποτελούν και τα αναφερόμενα ακίνητα τα οποία αποτέλεσαν αντικείμενο μεταβιβάσεων και διανομής μεταξύ των κληρονόμων αυτού. Η κυριότητα του … στο μείζον αυτό ακίνητο δεν αμφισβητείται.
Κληρονόμοι του θανόντος
Μετά τον θάνατό του, επελήφθησαν της ακινήτου περιουσίας που κατέλιπε τα τέσσερα άρρενα τέκνα του Ν., Σ., Θ. και Μ. και η θυγατέρα του Μ.. Το 1890, τα άρρενα τέκνα του …, συνέστησαν προικοπαραδοτήριο και προικοδότησαν την αδελφή τους Μ. συζ. Ι. Π., στην οποία περιήλθε το ακίνητο που περιγράφεται αναλυτικά στην παρούσα. Έτσι εξήλθε της κληρονομίας του …, η θυγατέρα του Μ.. Το 1892, μεταξύ των αδελφών, καταρτίσθηκε συμβόλαιο διανομής, δια του οποίου ο εκ των αδελφών Μ. Α., ελάμβανε εκ της πατρικής κληρονομίας, ήτοι αυτής του … και απεκδύετο πλέον αυτής, μεταξύ άλλων και συγκεκριμένα ακίνητα, τα οποία περιγράφονται αναλυτικά στην απόφαση. Δύο ακίνητα στη συνέχεια μετεβίβασε αυτός ατύπως το έτος 1922 στον υιό του Δ. Α. του Μ. λόγω δωρεάς και μετά τον θάνατο αυτού, περιήλθαν λόγω κληρονομικής διαδοχής στις ενάγουσες, δυνάμει πράξεως αποδοχής κληρονομίας , ως ένα ενιαίο ακίνητο, όπως η πράξη αυτή επαναλήφθηκε με όμοια πράξη της αυτής συμβολαιογράφου. Ακολούθως το έτος 1901 διενεμήθη περαιτέρω η πατρική περιουσία, μεταξύ των άλλων τριών αδελφών, δια συμβολαίου . Διανομές ακινήτων .
Κτήση Νομής με Έκτακτη Χρησικτησία
Οι ενάγουσες απέκτησαν δικαίωμα συννομής, κατά ποσοστό 2/4 εξ αδιαιρέτου επί της αποθήκης, το μεν κατά το 1/4 εκ της διανομής του έτους 1892, το δε εκ της ατύπου αγοράς της μερίδας του Ν. Α. του Δ. υπό του … του Μ. κατά το 1/4 εξ αδιαιρέτου. Οι ανωτέρω άμεσος και απώτεροι δικαιοπάροχοι των εναγουσών αλλά και οι ίδιες από το χρόνο που με τις κληρονομικές διαδοχές περιήλθαν στη νομή τους τα ανωτέρω ακίνητα, ήτοι το θάνατο του … του Μ., που συνέβη στις 20-12-1995, ασκούσαν επί του όλου ακινήτου τους και συνεπώς και επί των επιδίκων τμημάτων όλες τις πράξεις νομής που προσιδίαζαν στη φύση και τον προορισμό τους, που ήταν συγκεκριμένα η συλλογή του ελαιοκάρπου, η εκμίσθωση σε τρίτους, ο καθαρισμός και η προστασία του και η σύγχρηση της αποθήκης, όσο χρόνο ήταν λειτουργική, καταστάσες ούτω συγκύριες των επιδίκων ακινήτων με τα προσόντα της εκτάκτου χρησικτησίας.
Διακατοχή ακινήτων πριν από την εφαρμογή του ΑΚ
Οι προαναφερόμενοι δικαιοπάροχοι αυτών κατά το προ της ισχύος του Αστικού Κώδικα χρονικό διάστημα διακατείχαν καθένας τα ακίνητα που είχαν περιέλθει σ’ αυτόν συνεχώς και αδιακόπως, ειρηνικά δηλαδή ήσυχα και απαλλαγμένα από βία, δημόσια, δηλαδή φανερά ασκώντας πράξεις που δεν επιδέχονται διττή ερμηνεία ως προς το χαρακτήρα τους και οι οποίες αναφέρθηκαν ανωτέρω και με σκοπό κυριότητας, δηλαδή με διάνοια κυρίου, ο δε άμεσος δικαιοπάροχος αυτών Δ. Α., μετά την ισχύ του Αστικού Κώδικα νεμόταν τα ακίνητα αυτά με διάνοια κυρίου και μετά το θάνατο του οι ίδιες οι ενάγουσες, και συνεπώς η άσκηση του δικαιώματος νομής με την ενέργεια των ως άνω υλικών πράξεων, διήρκεσε για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της εικοσαετίας.
Αποδεικτικά Μέσα
Μάρτυρες, ένορκες βεβαιώσεις , πραγματογνωμοσύνη
Τις παραδοχές αυτές επιβεβαιώνουν τόσο οι Σ. Γ. και Κ. Σ. στις ένορκες βεβαιώσεις τους, που προαναφέρονται, όσο και ο εξετασθείς μάρτυρας αποδείξεως και διαπιστώνει αυτά ο διορισθείς πραγματογνώμονας Κ. Σ. στην έκθεσή του.
Παράνομη κατάληψη ακινήτων από τους εναγόμενους
Οι α και β των εναγομένων το έτος 1996, εισήλθαν εντός του ελαιοκτήματός τους και κατέλαβαν τα αναφερόμενα και αποτυπούμενα στο συνοδεύον την αγωγή τοπογραφικό διάγραμμα εδαφικά τμήματα μετά των επ’ αυτών φυομένων ένδεκα (11) ελαιοδένδρων, απέκοψαν τα ελαιόδενδρα αυτά μερικά στο μέσον του κορμού και μερικά από το ύψος της ρίζας τους, τοποθέτησαν επ’ αυτών τα αρχικά Α.Κ. με κόκκινη μπογιά (τασέλα) και ενσωμάτωσαν αυτά στο γειτονικό τους ακίνητο, τα οποία στη συνέχεια δήλωσαν ως δικά τους στη Διεύθυνση Γεωργίας για να λάβουν αποζημίωση εκ της πυρκαϊάς που προκλήθηκε στην περιοχή το έτος 2000 και έκτοτε τα κατακρατούν, αρνούμενοι να τα αποδώσουν στις ενάγουσες, καυχώμενοι ότι ανήκουν σ’ αυτούς, ως συμπεριλαμβανόμενα στην μερίδα του Σ. A., την οποία αγόρασε ατύπως (ιδιωτικό συμφωνητικό) η τρίτη εξ αυτών την 02-07-1972. Η κατάληψη των εδαφικών αυτών τμημάτων από τους εναγόμενους είναι παράνομος, διότι τα τμήματα αυτά περιλαμβάνονται στην μερίδα του Μ. Α. του Δ. και εκ κληρονομικής διαδοχής, ως προεξετέθη, περιήλθαν στις ενάγουσες.
Δεκτή η Αγωγή από το
Απόρριψη ως αβάσιμης της ΕΝΣΤΑΣΗΣ καταχρηστικότητας
Το εφετείο κρίνει, ότι, θα πρέπει να γίνει δεκτή η αγωγή, ως ουσιαστικά βάσιμη, κατά το σκέλος της περί αναγνωρίσεως των εναγουσών συγκυρίων των επιδίκων εδαφικών τμημάτων και των 2/4 εξ αδιαιρέτου της αποθήκης, απορριπτόμενης ως αβασίμου της ενστάσεως των εναγομένων περί καταχρηστικής ασκήσεως του δικαιώματος των εναγουσών, ως εκ του ότι δεν αντέδρασαν άμεσα όταν πληροφορήθηκαν την αποκοπή των δένδρων και ενσωμάτωση αυτών μετά του τόπου τους στο γειτονικό ακίνητο των εναγομένων (1996), αλλά αντέδρασαν δια της ενδίκου αγωγής τους στο έτος 2007, καθόσον οι ενάγουσες πληροφορηθείσες το γεγονός αυτό, αντέδρασαν και δήλωσαν τα ελαιόδενδρα αυτά μετά του τόπου τους το έτος 2003 στη Διεύθυνση Γεωργίας μετά την πυρκαγιά του έτους 2000, για να λάβουν την σχετική αποζημίωση, κινητοποιήθηκαν για να ανεύρουν στοιχεία και μαρτυρικές καταθέσεις για ενίσχυση του ισχυρισμού τους και άσκησαν μετά ταύτα το έτος 2007 την ένδικο αγωγή τους και υπέβαλαν μηνύσεις κατά των καταπατητών του κτήματος τους το έτος 2003, παρεκτός του ότι μόνη η αδράνεια αυτών από της καταλήψεως μέχρι την άσκηση της αγωγής, δηλαδή επί ικανό χρονικό διάστημα, δεν μπορεί να θεμελιώσει την ένσταση καταχρηστικότητας”.
Κρίση του Εφετείου, ως προς την Συγκυριότητα των Εναγουσών, επί των επίδικων εδαφικών τμημάτων
Το Εφετείο αναγνώρισε, ότι οι ενάγουσες είναι συγκύριες, κατά τα σ’ αυτήν αναφερόμενα ποσοστά, των επίδικων εδαφικών τμημάτων, συνολικού εμβαδού 485,42 τ.μ. και των 2/4 εξ αδιαιρέτου μιας ερειπωμένης ισόγειας οικίας-αποθήκης, δεχόμενο ειδικότερα, κατά την ανέλεγκτη αναιρετικά κρίση του, ότι απέκτησαν τη (συγ)κυριότητα επ’ αυτών, με τον επικαλούμενο στην αγωγή τους παράγωγο τρόπο και συγκεκριμένα με κληρονομική διαδοχή, ως μοναδικές εξ αδιαθέτου κληρονόμοι (σύζυγος και τέκνα, αντίστοιχα) του αποβιώσαντος, στις 20-12-1995, … του Μ., την κληρονομία του οποίου αποδέχθηκαν με την υπ’αριθμ….-11-1996 πράξη δήλωσης αποδοχής κληρονομίας, που συνέταξε η συμβολαιογράφος … Α. Β., όπως η πράξη αυτή επαναλήφθηκε με την υπ’ αριθμ. ../22-9-2001 όμοια πράξη της αυτής συμβολαιογράφου και μεταγράφηκαν νόμιμα στα οικεία βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου … (τόμ. 1049 με αριθμ….68/1996 και τόμ.1254 με αριθμ. …2/2001 αντίστοιχα) και ότι ο πιο πάνω άμεσος δικαιοπάροχός τους είχε κατά τον ως άνω χρόνο θανάτου του καταστεί αληθής κύριος των επιδίκων, καθόσον νεμήθηκε αυτά επί χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της εικοσαετίας πριν από το θάνατό του υπό την ισχύ των διατάξεων του Αστικού Κώδικα, ασκώντας αποκλειστικά συνεχώς με διάνοια κυρίου στα εν λόγω ακίνητα όλες τις προσιδιάζουσες στη φύση τους εμφανείς υλικές διακατοχικές πράξεις, γενόμενος κύριος αυτού με τα προσόντα της έκτακτης χρησικτησίας, όπως και οι ίδιες, χωρίς ποτέ να αμφισβητηθεί το δικαίωμα κυριότητάς τους σ’ αυτά μέχρι το έτος 1996, που οι δύο πρώτοι αναιρεσείοντες με τις αναφερόμενες στην αγωγή ενέργειές τους κατέλαβαν αυτά και τα κατέχουν, με τη δικαιολογία ότι συμπεριλαμβάνονται στη μερίδα του Σ. Α., την οποία αγόρασε με το από 2-7-1972 ιδιωτικό συμφωνητικό η τρίτη αναιρεσείουσα.
Αναιρετική Διαδικασία κατ΄άρθρ. 559 αρ. 1 ΚΠολΔ
Ορθή Εφαρμογή της διάταξης του ΑΚ 281
Για να διαβάσετε περισσότερα παρακαλώ συνδεθείτε συμπληρώνοντας τα στοιχειά σας 
