Αποζημίωση επί Μονίμου Αναπηρίας ή Παραμόρφωσης – ΑΚ 931 Επιδικάζεται άνευ σύνδεσής της με περιουσιακή ζημία (1)Απόφ. Α.Π.670/2006 ΤΕΥΧΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2006 ΣΕΛ.135

Προέχον και κρίσιμο είναι το γεγονός της αναπηρίας ή παραμορφώσεως ως βλάβης του σώματος ή της υγείας του προσώπου ως ενός αυτοτελούς εννόμου αγαθού, 
που απολαύει και συνταγματικής προστασίας, σύμφωνα με τις παραγράφους 3 και 6 του άρθρου 21 του Συντάγματος, όχι μόνο στις σχέσεις των πολιτών προς το Κράτος, αλλά και στις μεταξύ τους σχέσεις, χωρίς αναγκαίως η προστασία αυτή να συνδέεται με αδυναμία πορισμού οικονομικών ωφελημάτων ή πλεονεκτημάτων.
Συνεπώς κρίνεται ορθότερη η ερμηνεία της διατάξεως εξ Α.Κ. 931 που την καθιστά εφαρμόσιμη * χωρίς σύνδεσής της με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία * .
Σ.Σ. Συνεπώς * για την πληρότητα του δικογράφου* της αγωγής * δεν απαιτείται * πλέον να αναφέρεται στην αγωγή κατά τρόπο σαφή και ορισμένο * ποία και πόση είναι η ζημία * που παθαίνει αυτός εξαιτίας της αναπηρίας ή της παραμορφώσεώς του. 
«Ως αναπηρία» θεωρείται κάποια έλλειψη της * σωματικής, νοητικής ή ψυχικής ακεραιότητας * του προσώπου, ενώ 
Ως «παραμόρφωση» νοείται κάθε * ουσιώδης αλλοίωση της εξωτερικής εμφανίσεως του προσώπου * , η οποία καθορίζεται * ΟΧΙ αναγκαίως κατά τις απόψεις της ιατρικής, αλλά κατά τις αντιλήψεις της ζωής .
Κριτήρια Υπολογισμού 
Ο υπολογισμός του επιδικαζόμενου εκ της αυτοτελούς διατάξεως της ΑΚ 931 ευλόγου χρηματικού ποσού, εξευρίσκεται κατ αρχήν με βάση το είδος και τις συνέπειες της αναπηρίας ή παραμορφώσεως αφενός και την ηλικία του παθόντος αφετέρου. 

Η Αυτοτέλεια της διάταξης εξ ΑΚ 931 (2)

Είναι πρόδηλο, ότι η κατά την Α.Κ. 931 αξίωση είναι διαφορετική: 
α) από την κατά την Α.Κ. 929 αξίωση για διαφυγόντα εισοδήματα του παθόντος που κατανάγκη συνδέεται με επίκληση και απόδειξη συγκεκριμένης περιουσιακής ζημίας, λόγω της ανικανότητας του παθόντος προς εργασία και 
β) από την κατά την Α.Κ. 932 χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.
Όλες οι παραπάνω αξιώσεις * δύνανται να ασκηθούν είτε σωρευτικώς, είτε μεμονωμένως * , αφού πρόκειται για * αυτοτελείς αξιώσεις * και η θεμελίωση κάθε μιας από αυτές, δεν προϋποθέτει αναγκαίως την ύπαρξη μιας των λοιπών.
Ένσταση εκ του ΑΚ 300 
Για μη άσκηση άλλου επαγγέλματος
Απορριπτέα 

Αναίρεση δια έλλειψη νόμιμης Βάσης
κατ΄άρθρ. 559 αρ. 19 ΚΠολΔ
Αναιρείται Εφετειακή απόφαση λόγω ανεπαρκούς και ασαφούς αιτιολογίας, που δέχθηκε ως ουσία βάσιμη την ένσταση εκ του ΑΚ 300 (μείωση της εκτάσεως της ζημίας του παθόντος), απορρίπτοντας ως ουσία αβάσιμο το από το άρθρο 929 ΑΚ κονδύλιο περί διαφυγόντων κερδών, εφόσον δεν διευκρινίζεται στη απόφαση παρά ποίου προσφέρθηκε η εργασία και αρνήθηκε ο ενάγων (παθών) να την ασκήσει. Επιπροσθέτως, δεν διευκρινίζεται εάν ο ενάγων που απώλεσε την όραση από το ένα του μάτι, συνεπεία του τραυματισμού του, όντας μηχανικός του εμπορικού ναυτικού, είχε επί πλέον εφόδια για την άσκηση του επαγγέλματος του ψυκτικού, του εγκαταστάτη ψύξης, θερμάνσεως, κλιματισμού, καυστήρων ή του συντηρητή κτιρίων. 

ΣΧΟΛΙΑ-ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1) Με την παρούσα κατωτέρω δημοσιευόμενη απόφαση δίδεται ένα τέλος στις μέχρι τώρα παλινωδίες που εμφανίσθησαν στην νομολογία μας σχετικά με την αυτοτέλεια της διατάξεως εξ ΑΚ 931. Ορισμένες αποφάσεις (όλων των βαθμίδων) εδέχοντο ότι ναι μεν η διάταξη του ΑΚ 931 αφορά αυτοτελεί αξίωση για την αποκατάσταση της μελλοντικής περιουσιακής ζημίας, η οποία δεν καλύπτεται από το άρθρο 929 ΑΚ ή το άρθρο 932 ΑΚ, συνέδεαν όμως την εφαρμογή της με την αναφορά στην αγωγή κατά τρόπο σαφή και ορισμένο της ζημίας την οποία έπαθε ο ενάγων, πέρα από αυτή που ζήτησε ή πρόκειται να υποστεί στο μέλλον. Εδέχοντο δε ότι πρέπει να τονίζεται ιδιαίτερα ότι η αποζημίωση που επιδιώκεται είναι συνεπεία, όχι απλώς της ανικανότητας για εργασία και απόκτηση από αυτή εισοδημάτων, εφόσον η αποκατάσταση της ζημίας αυτής, επιδιώκεται μέσω της αξιώσεως αποζημιώσεως από το άρθρο 929 ΑΚ, αλλά ειδικά συνεπεία της αναπηρίας ή της παραμορφώσεως.
Έπρεπε δηλαδή να εκτίθενται 
α) συγκεκριμένα στοιχεία που συγκροτούν την έννοια της αναπηρίας ή της παραμορφώσεως,
β) ο τρόπος με τον οποίο τέτοια συνέπεια αποκλείει ή περιορίζει την επαγγελματική, οικονομική ή κοινωνική εξέλιξη του παθόντος, 
γ) καθώς και ποία και πόση είναι η ζημία που παθαίνει αυτός εξαιτίας της αναπηρίας ή της παραμορφώσεώς του. (βλ. σχετικώς και ΑΠ 1073/2001, ΣΕΣυγκΔ 2003/72.
Στη συνέχεια στην νομολογία μας παρουσιάσθηκε η άποψη ότι δεν απαιτείται βεβαιότητα δυσμενούς επιρροής της αναπηρίας ή παραμόρφωσης στο μέλλον του προσώπου. Αρκεί και απλή δυνατότητα κατά συνήθη πορεία των πραγμάτων, καθότι το άρθρο ΑΚ 931 αποτελεί το θεμέλιο για αυτοτελή αξίωση προς αποκατάσταση μελλοντικής, αλλά * μη δυναμένης επακριβώς να προσδιορισθεί * , περιουσιακής ζημίας, γιατί η αναπηρία ή παραμόρφωση θα προκαλέσει στο μέλλον βάσιμες δυσχέρειες στην επαγγελματική – οικονομική πρόοδό του. Βλ. σχετικώς ΑΠ 1599/2002 ΣΕΣυγκΔ 2003/369.
Με την παρούσα κατωτέρω δημοσιευόμενη απόφαση (ΑΠ 670/2006) επιχειρείται η απεμπλοκή του όλου ζητήματος. Γίνεται πλέον δεκτό ότι η αναπηρία ή παραμόρφωση του ατόμου, ως προέχον και κρίσιμο γεγονός, αποτελεί βλάβη του σώματος ή της υγείας του προσώπου, στοιχεία που απολαμβάνουν συνταγματικής προστασίας, σύμφωνα με τις παραγράφους 3 και 6 του άρθρου 21 του Συντάγματος, όχι μόνο στις σχέσεις των πολιτών προς το Κράτος, αλλά και στις μεταξύ τους σχέσεις, χωρίς αναγκαίως η προστασία αυτή να συνδέεται με αδυναμία πορισμού οικονομικών ωφελημάτων ή πλεονεκτημάτων. 
Επικροτούμε και συγχαίρουμε (εκφράζοντας και τις περί δικαίου απόψεις της κοινωνίας) την θέση που αναλύεται στο σκεπτικό της κατωτέρω δημοσιευομένης απόφασης που δέχεται ότι κρίνεται ορθότερη η ερμηνεία της Α.Κ. 931 που την καθιστά εφαρμόσιμη χωρίς σύνδεση με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία, η οποία άλλωστε και δεν δύναται να προσδιορισθεί.
βλ. σχετικώς και Άρθρο Μαρίας Καρασαρλίδου Ονουφριάδη «Αποζημίωση επί Μονίμου Αναπηρίας ή Δυσμορφίας (ΑΚ 931) υπό το πρίσμα της προσωπικότητα του ατόμου, ως πλέγμα αξιών, Συνταγματικά προστατευομένων» ανωτέρω.

2)Η αυτοτέλεια της διατάξεως εξ ΑΚ 931 Αποζημίωση επί μονίμου αναπηρίας ή δυσμορφίας* . Ο ιδρυτής και διευθυντής συντάξεως του περιοδικού μας Ον. Ονουφριάδης ανέκαθεν υπεστήριζε ότι η εκ του άρθρου 931 ΑΚ αποζημίωση είναι ανεξάρτητη των επιδικαζομένων εκ του ΑΚ 929 ή 932., και σε σχετικά άρθρα του μεταξύ άλλων ανέλυε * τους διαφορετικούς σκοπούς * που επιδιώκουν οι διατάξεις εξ ΑΚ 931 και ΑΚ 932. Όπως είναι γνωστόν, αι εν λόγω διατάξεις ελήφθησαν από τις αντίστοιχες διατάξεις των ξένων Κωδίκων, προβλέπουν ξεχωριστή απαίτηση για την αναπηρία ή παραμόρφωση και ξεχωριστή για την Ηθική Βλάβη. 
Ούτω περί της παραμορφώσεως (ΑΚ 931) βλ. άρθρ. 548 του σχεδίου της Συντακτικής επιτροπής, που παραπέμπει στο άρθρ. 542 του προσχεδίου Εισηγητού, που αναφέρεται στα αντίστοιχα άρθρα 1236 του Αυστριακού, 812 του Γερμανικού και 1538 του Βραζιλιανού Αστικού Κώδικα. Ως αναφορά δεν την διάταξη εξ ΑΚ 932 βλ. το άρθρ. 551 του Σχεδίου της συντακτικής Επιτροπής, που παραπέμπει στο άρθρο 546 του Προσχεδίου του Εισηγητή, που αναφέρεται στο άρθρο 85 Γαλοιταλικού Αστικού Κώδικα. 
βλ. σχετικά Άρθρα Ον.Ονουφριάδη ΣΕΣυγκΔ 1986/363, 1990/292, 1993/6, 65, 2002/207.
…