Άρθρα – Απόψεις
1.Το Δικόγραφο της Αγωγής Μεταξύ των Συμπληγάδων της Αοριστίας και της Αρνησιδικίας
2.Τροχαίο Ατύχημα σε Οδό υπό Κατασκευή Το Ορισμένο της Αγωγής στην Έννομη Σχέση της Πρόστησης (Με αφορμή την υπ’ αριθ. 293/2019 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών) υπό Γεωργίου Αμπατζή Δικηγόρου ε.τ.
(Δημοσιεύεται στη ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, τεύχος Ιούλιος 2023)
Τροχαίο Ατύχημα σε Οδό υπό Κατασκευή
Το Ορισμένο της Αγωγής στην Έννομη Σχέση της Πρόστησης
(Με αφορμή την υπ’ αριθ. 293/2019 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών[1])
υπό Γεωργίου Αμπατζή Δικηγόρου ε. τ.
Μεταξύ των δικηγόρων της πράξης επικρατεί τον τελευταίο κυρίως καιρό προβληματισμός, ο οποίος στηρίζεται στο γεγονός ότι αγωγές τους απορρίπτονται λόγω αοριστίας, παρά το γεγονός ότι, όπως υποστηρίζουν, αυτές είναι ορισμένες σύμφωνα με τον νόμο. Το φαινόμενο αυτό, που παρατηρείται κυρίως στις αποφάσεις των δικαστηρίων του πρώτου βαθμού, οδηγεί στην κατάργηση της αρχής της ταχείας και ορθής απονομής της δικαιοσύνης, η οποία αρχή διέπει ως αίτημα το δικαιϊκό σύστημα της χώρας μας. Από την έρευνα που διενεργήσαμε εντοπίσαμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα το οποίο φαίνεται να δικαιώνει τον πάρα πάνω προβληματισμό και το οποίο ενσαρκώνει η σχολιαζόμενη εδώ υπ΄αριθ.293/2019 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών. Ο σχολιασμός που ακολουθεί δεν στοχεύει μόνο στο να καταδείξει τις εσφαλμένες, κατά την άποψή μας, κρίσεις της σχολιαζόμενης απόφασης ως προς την αοριστία του δικογράφου της αγωγής στη συγκεκριμένη υπόθεση. Ο βασικός μας στόχος είναι να φανεί με ποιόν τρόπο ο Έλληνας εφαρμοστής του δικαίου αντιμετωπίζει σε ορισμένες περιπτώσεις το ζήτημα της αοριστίας του δικογράφου, τα όρια της οποίας διευρύνει σε τέτοιο βαθμό, ώστε η κρίση του αυτή να χαρακτηρίζεται βάσιμα ως αρνησιδικία. Με την έννοια αυτή ο σχολιασμός της εν λόγω απόφασης, στην οποία ο σχετικός προβληματισμός αναδύεται σε έντονο βαθμό, έχει χαρακτήρα πιλοτικό.
Με την απόφαση αυτή καταδεικνύεται παράλληλα, μέσω του ιστορικού της υπόθεσης με την οποία αυτή ασχολήθηκε, και η παθογένεια που υπάρχει στον τομέα της απονομής της δικαιοσύνης στη χώρα μας με τις υπερβολικές καθυστερήσεις στην εκδίκαση των υποθέσεων και την έκδοση των αποφάσεων, αλλά και η δυσλειτουργία γενικώτερα της δημόσιας υπηρεσίας.
Για τον λόγο αυτό κρίθηκε σκόπιμο να αναφερθεί με συντομία το ιστορικό της συγκεκριμένης υπόθεσης, από το οποίο προκύπτουν με ανάγλυφο τρόπο τα δύο πάρα πάνω αρνητικά φαινόμενα στη λειτουργία βασικών τομέων του ελληνικού κράτους.
Ι.- ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα που διασφαλίζει το ισχύον ελληνικό Σύνταγμα στους κοινωνούς είναι η ανεμπόδιστη και μέσα στα όρια που προβλέπει ο νόμος αξίωση παροχής έννομης προστασίας. Αυτό ορίζεται στο άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο “ καθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια …όπως ο νόμος ορίζει”. Η διάταξη αυτή εξειδικεύεται και συγκεκριμενοποιείται από τα άρθρα 87 παρ.1 και 93 παρ.3 του ίδιου νομοθετήματος. Σύμφωνα με το πρώτο από αυτά “Η δικαιοσύνη απονέμεται από δικαστήρια συγκροτούμενα από τακτικούς δικαστές, που απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία”, ενώ σύμφωνα με το δεύτερο “Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη και απαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση”. Με τις πάρα πάνω συνταγματικές διατάξεις καθιερώνεται ένα διφυούς φύσεως δικαίωμα το οποίο εμπεριέχει στοιχεία τόσο κοινωνικής υφής, με την έννοια ότι δημιουργεί μία μη αγώγιμη υποχρέωση της πολιτείας να ιδρύσει δικαστήρια στελεχωμένα από δικαστικούς λειτουργούς εξοπλισμένους με τις αναγκαίες νομικές γνώσεις και με πλήρη ανεξαρτησία, αλλά περιέχει και στοιχεία ατομικού δικαιώματος, με την έννοια της αγώγιμης πλέον αξίωσης του κοινωνού έναντι της πολιτείας να μην εμποδίζει με νομοθετικούς ή άλλους περιορισμούς την επιδίωξη εκ μέρους του κοινωνού δικαστικής ακρόασης και προστασίας[2].
Για να έχει όμως πρακτικό αντίκρυσμα η πάρα πάνω συνταγματική επιταγή πρέπει η σχετική δικαστική προστασία να είναι α) καθολική, δηλ. να παρέχεται σε όλα τα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, και για όλα τα δικαιώματα που αναγνωρίζει το ουσιαστικό δίκαιο β) πλήρης, να εκτείνεται δηλαδή στην διάγνωση του δικαιώματος, την προστασία του και την υλοποίηση της σχετικής απόφασης μέσω της αναγκαστικής εκτέλεσης γ) έγκαιρη, δηλ. να παρέχεται εντός ευλόγου χρόνου και δ) αποτελεσματική, δηλ. να διασφαλίζεται μέσω αυτής τόσο η σε ορθολογικές βάσεις εξέλιξη της διαδικασίας όσο και η διαμόρφωσή της σε περιβάλλον κατάλληλο να αποκαλύψει την ύπαρξη του προσβληθέντος δικαιώματος[3].
Οι θεμελιώδεις αυτές αρχές κατοχυρώνονται εξάλλου και εξειδικεύονται με τρόπο συγκεκριμένο και με τις υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου(ΕΣΔΑ). Στο άρθρο 6 αυτής της Σύμβασης, που έχει τον υπέρτιτλο “Δικαίωμα στην χρηστή απονομή δικαιοσύνης” και στην παράγραφο 1 αυτού του άρθρου ορίζεται ότι κάθε πρόσωπο έχει το δικαίωμα να εκδικασθεί η υπόθεσή του “δικαίως, με δημοσιότητα και εντός λογικής προθεσμίας από ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο.”
Από την πλευρά του δικαστικού λειτουργού ο οποίος καλείται να εκφέρει δικαστική κρίση σε μία υπόθεση, η υλοποίηση της πάρα πάνω συνταγματικής επιταγής πρέπει να πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις . Ο δικαστής οφείλει 1) Να εξειδικεύει τη διάταξη που καλείται να εφαρμόσει, ερμηνεύοντας την όχι με ανέλεγκτη διακριτική ευχέρεια αλλά σύμφωνα με τους γενικά παραδεδεγμένους ερμηνευτικούς κανόνες και μεθόδους που ισχύουν στην νομική επιστήμη της χώρας του και η κρίση του αυτή ελέγχεται από το αρμόδιο αναιρετικό δικαστήριο. 2) Να υπαγάγει τα πραγματικά περιστατικά τα οποία συνθέτουν την υπόθεση η οποία άγεται προς εκδίκαση ενώπιόν του στον προσήκοντα κανόνα δικαίου, αίτημα το οποίο επιτυγχάνεται μέσω της ορθής εφαρμογής του υπαγωγικού συλλογισμού και 3) να εναρμονίζει την ερμηνεία του κανόνα δικαίου τον οποίο καλείται να εφαρμόσει προς την αντίστοιχη ερμηνευτική θέση που έχει υιοθετήσει το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας του,και προκειμένου για την Ελλάδα όσον αφορα τις διαφορές ιδιωτικού δικαίου, ο Άρειος Πάγος. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η ομοιόμορφη ερμηνεία του δικαίου, αφού το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας μας καλείται με τις αποφάσεις του να είναι ο θεματοφύλακας και εγγυητής αυτής της αρχής. Με την ομοιόμορφη αυτήν ερμηνεία του δικαίου επιτυγχάνεται και η ισότητα μεταξύ των πολιτών, η οποία αποτελεί την πρώτη αρχή του κράτους δικαίου, όπως επισημαίνει και ο καθηγητής Κ.Κεραμεύς[4]. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο δικό μας δικαϊκό σύστημα, στο οποίο επικρατεί η αρχή της δικαστικής ανεξαρτησίας, κανένα δικαστήριο δεν δεσμεύεται από τις λύσεις που έχουν νομολογηθεί προηγουμένως ακόμα και από την νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων. (Μοναδική εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα αποτελεί η διάταξη της παρ.4 του άρθρου 580 του ΚπολΔικ, σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις της Ολομέλειας και των Τμημάτων του Αρείου Πάγου δεσμεύουν τα δικαστήρια που ασχολούνται με την ίδια υπόθεση ως προς τα νομικά ζητήματα που έλυσαν). Αν όμως ο δικαστής της ουσίας υιοθετεί ερμηνευτική άποψη η οποία αποκλίνει από εκείνην που ακολούθησε για το ίδιο νομικό ζήτημα ο Άρειος Πάγος οφείλει να τεκμηριώσει με τρόπο ειδικό και εμπεριστατωμένο την αποκλίνουσα αυτή άποψή του, επί της οποίας μπορεί να στηριχθεί η διαφορετική ερμηνευτική εκδοχή και η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε μεταγενέστερη διαφορετική νομολογία ακόμα και του Αρείου Πάγου ως προς την ερμηνεία της συγκεκριμένης διάταξης. Αν δεν το κάνει, δηλαδή αν δεν παραθέσει πειστική νομική επιχειρηματολογία που να στηρίζει την αποκλίνουσα αυτήν άποψή του, τότε οδηγούμεθα σε ανομοιόμορφη ερμηνεία του δικαίου, η οποία και αναιρεί τη θεμελιώδη συνταγματική αρχή της ισότητας των Ελλήνων απέναντι στον νόμο (αρθρ.4 παρ.1 του Συντάγματος). Και αυτό διότι δύο ή περισσότερες υποθέσεις που στηρίζονται στα ίδια πραγματικά περιστατικά αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο, ο οποίος είναι ευμενέστερος για τον ένα και δυσμενέστερος για τον άλλο πολίτη που προσφεύγει στην δικαιοσύνη προκειμένου να προστατεύσει τα έννομα συμφέροντα και δικαιώματά του.
ΙΙ.-Η ΑΟΡΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
Τα Διαχωριστικά Όρια Μεταξύ Αοριστίας Της Αγωγής Και Αρνησιδικίας
Για να διαβάσετε περισσότερα κάντε τώρα εγγραφή ή αν είστε μέλος συμπληρώστε τους κωδικούς σας
Για να διαβάσετε περισσότερα παρακαλώ συνδεθείτε συμπληρώνοντας τα στοιχειά σας 