Tου Παναγιώτη Στάθη
Δικαστές και social media: Το ΣτΕ περιγράφει σε ένα ολόκληρο κεφάλαιο στον χάρτη Δεοντολογίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου βασικούς κανόνες ή καλύτερα οδηγίες συμπεριφοράς για τη χρήση των social media από τους δικαστικούς λειτουργούς.
Ευλόγως στην εποχή των κοινωνικών δικτύων που ζούμε το ανώτατο δικαστήριο αφιερώνει στον Χάρτη δεοντολογίας των δικαστικών λειτουργών του που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ένα κεφάλαιο με τον εύγλωττο τίτλο “αυτοσυγκράτηση”, περιγράφοντας τρόπους χρήσης των κοινωνικών δικτύων αναφέροντας πως “ο δικαστικός λειτουργός τηρεί τις αρχές δεοντολογίας και τα πρότυπα συμπεριφοράς του παρόντος Χάρτη, ανεξαρτήτως εάν η χρήση αυτή γίνεται με ή χωρίς δήλωση της δικαστικής ιδιότητας ή των στοιχείων της ταυτότητάς του”.
Προσοχή !
Μάλιστα συστήνεται στους δικαστές να προσέχουν τα likes αφού “συνιστούν ενδείξεις επιδοκιμασίας, αποδοκιμασίας, ενδιαφέροντος”: “Οι ενδείξεις επιδοκιμασίας, αποδοκιμασίας, ενδιαφέροντος (follow) ή άρσης ενδιαφέροντος (unfollow) συνιστούν δημόσια διαδικτυακή επικοινωνία, η οποία ενέχει σημαντικούς κινδύνους, επειδή δεν είναι πλήρης και “ζωντανή”, περιορίζεται δε σε αόριστες ενδείξεις, οι οποίες είναι δεκτικές παρερμηνειών και δημιουργίας εντυπώσεων δυνητικού επηρεασμού του δικαστικού λειτουργού ή καταχρηστικής προώθησης συμφερόντων του ιδίου ή τρίτων”.
Επίσης υπενθυμίζουν πως οι followers δεν εξομοιώνονται αναγκαία με τις φιλίες της πραγματικής ζωής: “..Οι διαδικτυακές “φιλίες” (friendships) ή άλλες διαδικτυακές σχέσεις και συνδέσεις (likes, follows κ.λπ.) δεν εξομοιώνονται αναγκαία με τις φιλίες της πραγματικής ζωής. Υπό ορισμένες, όμως, περιστάσεις μπορεί να δημιουργήσουν την εντύπωση επηρεασμού ή μεροληψίας του δικαστικού λειτουργού”.
Διαβάστε αναλυτικά:
Αυτοσυγκράτηση
1. Ο δικαστικός λειτουργός, όπως κάθε πολίτης, έχει το δικαίωμα να εκφράζει δημόσια τη γνώμη του. Ασκεί το δικαίωμά του αυτό με σύνεση, μετριοπάθεια και διακριτικότητα, ώστε να μην θίγεται το κύρος της Δικαιοσύνης και η εμπιστοσύνη της κοινωνίας στην ανεξαρτησία, αμεροληψία και ακεραιότητα του θεσμού (αυτοσυγκράτηση).
2. Η αυτοσυγκράτηση του δικαστικού λειτουργού δεν τον καταδικάζει σε σιωπή. Αντιθέτως, εν όψει του παιδευτικού ρόλου του στην επεξήγηση του δικαίου και της θέσης της Δικαιοσύνης στο Κράτος Δικαίου, ενθαρρύνεται η συμμετοχή του στον επιστημονικό διάλογο και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες (αρθρογραφία, διαλέξεις, συνέδρια, επιμορφώσεις, διδασκαλία).
3. Αποφεύγει να σχολιάζει δημοσίως αποφάσεις του ιδίου ή συναδέλφων του, κατά τρόπο που δεν συνάδει με το λειτούργημά του.
4. Αποφεύγει να απαντά ατομικά σε επιθέσεις κατά του ιδίου ή των αποφάσεών του από οπουδήποτε και αν προέρχονται. Τα αρμόδια όργανα του Δικαστηρίου και η δικαστική ένωση μπορεί να υποκαθιστούν τον δικαστικό λειτουργό που δέχεται επιθέσεις, μέσω ανακοινώσεων και δημοσίων δηλώσεων.
5. Μετά την αφυπηρέτησή του ο δικαστικός λειτουργός επιδεικνύει αυτοσυγκράτηση στη συμπεριφορά και τις δηλώσεις του σε σχέση με τις υποθέσεις που δικάσθηκαν από το Δικαστήριο κατά την περίοδο που υπηρετούσε σε αυτό.
6. Μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τον δικαστικό λειτουργό ως ιδιώτη συνιστά έκφανση του δικαιώματος έκφρασης. Ο δικαστικός λειτουργός επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή όταν κάνει χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης λόγω της διάρκειας των αναρτήσεων, ακόμη και αν διαγραφούν, καθώς και της δυνατότητας ταχύτατης διάδοσης σε ευρύτατο κύκλο προσώπων, ακόμη και αν αφορούν αναρτήσεις σε ιδιωτικό ‘προφίλ’. Έχει, επίσης, επίγνωση των κινδύνων που ελλοχεύουν από τις τεχνολογικές δυνατότητες ταυτοποίησης, διασταύρωσης, απεριόριστης διατήρησης και περαιτέρω επεξεργασίας των δεδομένων περιεχομένου, αλλά και των δεδομένων επικοινωνίας του, από εξουσιοδοτημένους ή μη εξουσιοδοτημένους τρίτους χωρίς τη συναίνεσή του. Για τους λόγους αυτούς, κατά τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ο δικαστικός λειτουργός τηρεί τις αρχές δεοντολογίας και τα πρότυπα συμπεριφοράς του παρόντος Χάρτη, ανεξαρτήτως εάν η χρήση αυτή γίνεται με ή χωρίς δήλωση της δικαστικής ιδιότητας ή των στοιχείων της ταυτότητάς του.
Επεξηγήσεις-Καλές πρακτικές
α. Στους κινδύνους από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης περιλαμβάνονται, ιδίως, η έκθεση σε παρενόχληση, η αλίευση προσωπικών δεδομένων (phishing), οι εκβιασμoί, καθώς και ο αυξημένος κίνδυνος υπονόμευσης της εικόνας του δικαστικού λειτουργού ατομικώς ή και του συνόλου του δικαστικού σώματος λόγω της δημοσιοποίησης δεδομένων μέσω αναρτήσεων (posts), δημοσιεύσεων, σχολίων, ετικετών (tags), ενδείξεων επιδοκιμασίας ή αποδοκιμασίας (likes/dislikes), φωτογραφιών κ.λπ.
β. Ο δικαστικός λειτουργός προσέχει ιδιαιτέρως το περιεχόμενο της ανάρτησής του. Φροντίζει για την περιοδική αναθεώρηση και εκκαθάριση των δραστηριοτήτων του [σχόλια, δημοσιεύσεις, ετικέτες, likes, shares κ.λπ.]. Οι ενδείξεις επιδοκιμασίας, αποδοκιμασίας, ενδιαφέροντος (follow) ή άρσης ενδιαφέροντος (unfollow) συνιστούν δημόσια διαδικτυακή επικοινωνία, η οποία ενέχει σημαντικούς κινδύνους, επειδή δεν είναι πλήρης και “ζωντανή”, περιορίζεται δε σε αόριστες ενδείξεις, οι οποίες είναι δεκτικές παρερμηνειών και δημιουργίας εντυπώσεων δυνητικού επηρεασμού του δικαστικού λειτουργού ή καταχρηστικής προώθησης συμφερόντων του ιδίου ή τρίτων. Συνιστάται στον δικαστικό λειτουργό να περιορίζει την πρόσβαση στον λογαριασμό του σε περιορισμένο και αξιόπιστο κύκλο επαφών, καθώς επίσης να αποκλείει την εύρεση του λογαριασμού του στα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης στο διαδίκτυο.
γ. Ελέγχει τα σχόλια στις αναρτήσεις του και διαγράφει αυτά που θεωρεί ως διαγραπτέα. Σκόπιμη είναι η δήλωση αποποίησης ευθύνης για τα σχόλια των τρίτων (disclaimer) ή η αναφορά ότι τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τη γνώμη του συντάκτη τους.
δ. Γνωρίζει και ελέγχει περιοδικά τις ρυθμίσεις προστασίας της ιδιωτικότητας στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
ε. Μεριμνά, ώστε να μην συμπράττει, έστω και ακούσια, στη διάδοση ψευδών ειδήσεων και καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να αποτρέπει τη διάδοση τέτοιων ειδήσεων.
στ. Οι διαδικτυακές “φιλίες” (friendships) ή άλλες διαδικτυακές σχέσεις και συνδέσεις (likes, follows κ.λπ.) δεν εξομοιώνονται αναγκαία με τις φιλίες της πραγματικής ζωής. Υπό ορισμένες, όμως, περιστάσεις μπορεί να δημιουργήσουν την εντύπωση επηρεασμού ή μεροληψίας του δικαστικού λειτουργού”.
Πηγή: capital.gr