Σύγκρουση σε σχετική διασταύρωση «Τ» (οδών τεμνομένων και μη συνεχιζομένων) Ζητήματα Υπαιτιότητας Υπό Μιχ. Ον. Ονουφριάδη ΤΕΥΧΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007 ΣΕΛ.59

Η έρευνα της υπαιτιότητας στις περιπτώσεις συγκρούσεων σε διασταύρωση οδών τεμνομένων και μη συνεχιζομένων, δηλαδή σε σχετική διασταύρωση «Τ» – όπως συνήθως αυτές αποκαλούνται – απασχόλησε την νομολογία των δικαστηρίων μας, 
τα τελευταία χρόνια. Το ανακύπτον φλέγον ζήτημα στα τροχαία ατυχήματα σε τέτοιου είδους διασταυρώσεις είναι η έρευνα της υπαιτιότητας με βάση του ποιος οδηγός έχει προτεραιότητα. 
Οι απόψεις της νομολογίας μας διίστανται μεταξύ δύο κυρίαρχων τάσεων :
Κατά την πρώτη άποψη γίνεται δεκτό ότι προτεραιότητα έχει ο κινούμενος επί της μη τεμνομένης οδού, δηλαδή αυτός που συνεχίζει να κινείται στην ευθεία οδό. Η θέση αυτή στηρίζεται στο ότι το αυτοκίνητο που κινείται επί της τέμνουσας (και στην συμβολή των οδών θα αλλάξει πορεία είτε προς τα δεξιά, είτε προς τα αριστερά) δεν έχει προτεραιότητα εν σχέσει προς το αυτοκίνητο που κινείται επί της άλλης οδού που δεν αλλάζει πορεία, εκτός αν υφίσταται η πρόσθετη πινακίδα Πρ – 10. 
Σύμφωνα με τα ανωτέρω οι υπερασπιστές της θέσης αυτής φρονούν ότι εφόσον η συγκεκριμένη περίπτωση δεν ρυθμίζεται ρητώς στον ισχύοντα ΚΟΚ, θα πρέπει να ανατρέξουμε σε συναγωγή συμπεράσματος αναφορικά με την προτεραιότητα στηριζόμενοι στο όλο πνεύμα και την φιλοσοφία των διατάξεων των άρθρων 21 (κανόνες για τους ελιγμούς των οχημάτων) και 23 (αλλαγή κατεύθυνσης) του Ν. 2696/99 (ΚΟΚ). Στις διατάξεις αυτές ορίζονται οι υποχρεώσεις των οδηγών που πρόκειται να αλλάξουν κατεύθυνση, προς εξασφάλιση της εύρρυθμης και της ασφαλούς οδικής κυκλοφορίας.
Βλ. σχετ. Μον.Πρ.Βερ. 10/2001 ΣΕΣυγκΔ 2001/637, Μον.Πρ.Αθ. 4194/2003, ΣΕΣυγκΔ 2003/611, Μον.Πρ.Φλωρ. 114/2004 ΣΕΣυγκΔ 2004/495, Πολ.Πρ.Θεσ. 17352/1995 ΕΣυγκΔ 2004/509, Εφ.Θεσ. 9/1987 ΕΣυγκΔ 1987/232. Βλ. ομοίως την δημοσιευόμενη απόφαση του Μον.Πρωτ.Κιλκ. 39/2004 ΣΕΣυγκΔ 2007/609 (μετά των σχετικών σχολίων – παρατηρήσεων).

Κατά δε την δεύτερη θέση της νομολογίας μας που αποτελεί και την κρατούσα άποψη του Ανώτατου Ακυρωτικού μας Δικαστηρίου δέχεται την βασική αρχή της εκ δεξιών προτεραιότητας ως εφαρμοζόμενης και στις σχετικές διασταυρώσεις «Τ».
βλ. σχετικώς ΑΠ 1044.2005, ΑΠ 635/2007 ΣΕΣυγκΔ 2007/596 που δέχονται ότι : 
«Από τις διατάξεις του άρθρου 26 παρ.4 και 5 του Ν. 2696/1999, περί του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, (ΚΟΚ) προκύπτει, ότι στους κόμβους, που, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 2 παρ.1 του ίδιου Κώδικα, αποτελούν: οι ισόπεδες συμβολές, διακλαδώσεις ή διασταυρώσεις οδών, περιλαμβανομένων και των ελεύθερων χώρων, που σχηματίζονται από αυτές, όταν δεν υπάρχει σήμανση, η προτεραιότητα ανήκει σε εκείνον, που έρχεται από δεξιά.
Εξαίρεση από αυτόν τον κανόνα αναγνωρίζεται μόνο στις περιοριστικώς αναφερόμενες στην εν λόγω διάταξη περιπτώσεις 
α) εκείνων, που κινούνται σε αυτοκινητόδρομους, εθνικές οδούς ή οδούς ταχείας κυκλοφορίας, 
β) των σιδηροδρομικών και τροχιοδρομικών οχημάτων, τα οποία έχουν, σε κάθε περίπτωση, προτεραιότητα, 
γ) αυτών, που εισέρχονται σε οδό από χωματόδρομο, μονοπάτια, παρόδια ιδιοκτησία, χώρους σταθμεύσεως και σταθμούς ανεφοδιασμού και
δ) εκείνων, που εκκινούν ή κινούνται προς τα πίσω, όπου αυτό επιτρέπεται, οι οποίοι οφείλουν, σε κάθε περίπτωση, να παραχωρούν προτεραιότητα στους εξ αριστερών τους κινουμένους οδηγούς. 

Στην πιο πάνω εξαίρεση δεν περιλαμβάνεται η περίπτωση, κατά την οποία σε ισόπεδο κόμβο μια οδός τέμνει καθέτως άλλη σε σχήμα “T”, ήτοι καταλήγει σ’ αυτήν χωρίς να συνεχίζεται, διότι ούτε ρητώς στο νόμο αναφέρεται αυτή η περίπτωση, ούτε και κατ’ αναλογίαν μπορεί να ενταχθεί στην εξαίρεση, είναι δε διαφορετικό το γεγονός, ότι ο κινούμενος στην τέμνουσα οδό οδηγός είναι υποχρεωμένος στα πλαίσια των διατάξεων των άρθρων 19 παρ.1, 2 και 3 και 21 παρ. 1 και 2 του ΚΟΚ, να έχει τον έλεγχο του οχήματός του, να ρυθμίζει την ταχύτητά του αναλόγως με τις κρατούσες συνθήκες, να την μειώνει πλησίον των ισόπεδων οδικών κόμβων, να βεβαιώνεται, αν πρόκειται να εισέλθει αριστερά ή δεξιά σε άλλη οδό, ότι μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο ή παρακώλυση των λοιπών χρηστών της οδού και να χρησιμοποιήσει τους δείκτες κατευθύνσεως, για να καταστήσει εγκαίρως γνωστή την πρόθεσή του να αλλάξει διεύθυνση προς τα αριστερά ή δεξιά κατά περίπτωση.

Επομένως, επί ισόπεδου κόμβου σε σχήμα “Τ”, όπου δεν υπάρχει σχετική σήμανση, η προτεραιότητα ανήκει στον κινούμενο επί της τεμνούσης οδού, έναντι των εξ αριστερών υποχρέων».

Με την άποψη αυτή συντασσόμεθα πλήρως καθόσον από καμία διάταξη δεν ορίζεται ότι η προτεραιότητα αυτού που κινείται από δεξιά αίρεται στην περίπτωση διασταυρώσεως σε σχήμα “Τ”, γιατί στην περίπτωση αυτή η διάταξη του άρθρου 26 παρ. 5 του ΚΟΚ θα είχε άλλη έννοια από αυτή που σαφώς δίνει ο κώδικας. 
Αν ο νομοθέτης ήθελε να ρυθμίσει διαφορετικά την προτεραιότητα στους κόμβους σχήματος “Τ”, κατά παρέκκλιση της γενικής αρχής της “εκ δεξιών προτεραιότητας”, θα το ανέφερε ρητά ή θα αναφερόταν μόνο σε “διασταυρώσεις” και όχι σε “κάθε συμβολή, διακλάδωση ή διασταύρωση οδών”. 
Βλ. σχετικώς Ειρ.Λαρ. 161/2003 ΣΕΣυγκΔ 2004/513, Πολ.Πρ.Αθ.4986/2004 ΣΕΣυγκΔ 2004/511, Εφ.Αθ. 3868/1992 ΕΣυγκΔ 1993/167, Εφ.Αθ. 12793/1995 ΣΕΣυγΔ 1996/515 και ΑΠ 635/2007 ΣΕΣυγκΔ 2007/596, Εφ.Θεσ. 2289/2007 ΣΕΣυγκΔ 2007/605. 
Ομοίως βλ. και το υπ΄αριθ πρωτ. Η-26331/14.8.1072 έγγραφον του Υπουργείου Μεταφορών προς το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως διά του οποίου καθίσταται γνωστό, ότι στις διασταυρώσεις οδών, σχήματος ” Τ “, * προτεραιότητα έχει ο εκ δεξιών κινούμενος* , εν όψει της διεθνώς παραδεδεγμένης αρχής περί προτεραιότητος του εκ δεξιών κινουμένου. Βλ. ΕΣυγκΔ 1993/167.

Κατωτέρω δημοσιεύουμε σχετική AD HOC πρόσφατη νομολογία.