Αποζημίωση επί Μονίμου Αναπηρίας (931 ΑΚ)
Μερικός Ακρωτηριασμός Αριστερού Αυτιού
Κάταγμα Γνάθου – Δύσμορφες Ουλές
Επιδικασθέν ποσό 20.000 ευρώ (όσο και πρωτοδίκως)
Στην ενάγουσα με Νοητική Στέρηση τελούσα σε καθεστώς πλήρους δικαστικής συμπαράστασης με οριστικό συμπαραστάτη τον εκπροσωπούντα αυτήν πατέρα της.
Η νοητική στέρηση δεν απέκλειε την ενάγουσα πριν από το ατύχημα, από τη δυνατότητα επαγγελματικής ενασχόλησης της σε θέση αντίστοιχη των προσόντων της. (1)
Οι άνθρωποι με αναπηρία έχουν τη δυνατότητα με την κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη να απασχοληθούν σε θέση εργασίας, που τους ταιριάζει.
Η ανυπαίτια στην πρόκληση του επίδικου ατυχήματος παθούσα, ηλικίας 19 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος, έπασχε από βαριά νοητική στέρηση και τέθηκε σε καθεστώς πλήρους δικαστικής συμπαραστάσεως με οριστικό συμπαραστάτη τον πατέρα της που την εκπροσώπησε στη δίκη. Παράλληλα φοιτούσε σε ειδικό σχολείο για άτομα με αναπηρίες.
Συνεπεία του επίδικου τροχαίου ατυχήματος η ενάγουσα υπέστη βαρύτατο τραυματισμό και μόνιμη αναπηρία (μερικό ακρωτηριασμό αριστερού ωτός, κάταγμα γνάθου έγκαυμα τριβής ράχης, εκτύπωμα δεξιού μηρού, εκδορές πολλαπλές και αιμορραγία κεφαλής, πολλαπλά θλαστικά τραύματα ΑΡ παρειάς, έγκαυμα τριβής ράχης, έγκαυμα τριβής εν τω βάθει μερικού πάχους ΔΕ γαστροκνημίας, υποβλήθηκε σε τρεις χειρουργικές επεμβάσεις). Η απότοκος του τραυματισμού της μόνιμη αναπηρία της συνίσταται στη μόνιμη παραμόρφωση του αριστερού αυτιού της (έγινε συρραφή του πτερύγιου του αυτιού της στο τριχωτό της κεφαλής το οποίο δεν απέχει από το κρανίο της όπως στους φυσιολογικούς ανθρώπους αλλά και μετά από τυχόν χειρουργική επέμβαση θα υπάρχει διαφορά από την εικόνα του υγιούς αυτιού), στις δυσλειτουργίες στη μάσηση και άρθρωση, στην παρεκτόπιση αριστερού ζυγωματικού, στις ουλές στο πρόσωπο, στη δεξιά γαστροκνημία, αριστερό βραχίονα, αριστερή ωμοπλάτη. Η διαρκής και μόνιμη αυτή κατάσταση της υγείας της ενάγουσας θα επιφέρει με πιθανότητα και κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, ενόψει και της ηλικίας της (19 ετών), δυσμενείς επιδράσεις στην εν γένει κοινωνική και επαγγελματική εξέλιξη της, καθώς δεν θα είναι σε θέση να αναπτύσσει ελεύθερα τις καθημερινές ενασχολήσεις της και τις κοινωνικές συναναστροφές της, λόγω των αισθημάτων ντροπής για την εικόνα της και τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ θα βρίσκεται σε μειονεκτική θέση έναντι των υπολοίπων αντιστοίχου φύλου και ηλικίας ανθρώπων, που επίσης πάσχουν από νοητική στέρηση, δοθέντος ότι η νοητική στέρηση δεν την απέκλειε, πριν από το ατύχημα, από τη δυνατότητα επαγγελματικής ενασχόλησης σε θέση αντίστοιχη των προσόντων της, καθώς οι άνθρωποι με αναπηρία έχουν τη δυνατότητα, με την κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη να απασχοληθούν σε θέση εργασίας, που τους ταιριάζει.
Επομένως ορθά το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο επιδίκασε το ποσό των 20.000 ευρώ για την εκ του άρθρου 931 ΑΚ πρόσθετη χρηματική παροχή και ως εκ τούτου απορριπτέος ο λόγος έφεσης.
Ηθική Βλάβη (932 ΑΚ) 35.000 ευρώ
(όσο και πρωτοδίκως)
Λαμβάνοντας υπόψη την αποκλειστική υπαιτιότητα του οδηγού του λεωφορείου, τον παραπάνω βαρύτατο τραυματισμό της ενάγουσας και των συνεπειών του, τη νοσηλεία της στο νοσοκομείο, τις χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες υποβλήθηκε, τη σωματική και ψυχική της ταλαιπωρίας, την ηλικία της, 19 ετών, την κοινωνική και οικονομική θέση της, επιδικάσθηκε στην ενάγουσα για τη χρηματική της ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης που υπέστη το εύλογο ποσό των 35.000 ευρώ, όπως και πρωτοδίκως.
Παράσυρση Πεζού κατά τη διενέργεια Οπισθοπορείας Λεωφορείου (2)
Αποκλειστικός υπαίτιος κρίθηκε ο προστηθείς οδηγός του ασφαλισμένου στην εκκαλούσα ασφαλιστική εταιρία λεωφορείου, ο οποίος μετέφερε μαθητές με ειδικές ανάγκες, μεταξύ των οποίων και η ενάγουσα, στο ειδικό σχολείο, ιδιοκτησίας του σωματείου γονέων και κηδεμόνων και φίλων ατόμων με αναπηρίες. Όταν ο οδηγός του λεωφορείου έφθασε στο σχολείο, εισήλθε στον προαύλιο χώρο και σταμάτησε προσωρινά στο χωμάτινο χώρο του σχολείου, προκειμένου να αποβιβαστούν οι μαθητές που μετέφερε για να κατευθυνθούν στο σχολικό κτίριο. Μετά την αποβίβαση όλων των μαθητών ο οδηγός του λεωφορείου ξεκίνησε χωρίς όμως να ελέγξει αν είχαν διέλθει όλοι οι μαθητές από το πίσω μέρος του λεωφορείου, και ενεργώντας οπισθοπορεία παρέσυρε την πεζή ενάγουσα, που εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε μικρή απόσταση από το πίσω μέρος του λεωφορείου, για να κατευθυνθεί προς το σχολικό κτίριο, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστεί σε ύπτια θέση κάτω από το λεωφορείο μεταξύ των οπίσθιων τροχών του και να τραυματιστεί βαρύτατα (παραβάσεις 12.1, 22 παρ.1 και 39 1α ΚΟΚ).
Ανυπαίτιος ο συνοδός των μεταφερόμενων με το λεωφορείο μαθητών με ειδικές ανάγκες καθώς δεν επέδειξε καμία αμέλεια στα πλαίσια των καθηκόντων του, στα οποία δεν εμπίπτει η εκ μέρους του ρύθμιση της κίνησης του λεωφορείου.
Δικονομικά Θέματα
Απαράδεκτη η Έφεση κατά Μη Οριστικής Απόφασης
που Παραπέμπει την υπόθεση για εκδίκαση
κατά την Προσήκουσα Διαδικασία (άρθρ. 513 ΚΠολΔ) (3)
Το Απαράδεκτο ερευνάται Αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο
(άρθρ 532 ΚΠολΔ)
Μη οριστική απόφαση είναι και η απόφαση η οποία παραπέμπει την εκδίκαση της υπόθεσης κατά την προσήκουσα διαδικασία, και συνεπώς δεν υπόκειται σε έφεση ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι η απόφαση αυτή υπάγεται στην κατηγορία των υποκειμένων σε έφεση αποφάσεων, κατά την περίπτωση α’ του άρθρου 513 παρ.1, που αφορά μόνο τις αποφάσεις που παραπέμπουν λόγω αναρμοδιότητας σε άλλο Δικαστήριο.
Συνεπώς, η ασκηθείσα έφεση κατά της απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών με την οποία παραπέμφθηκε η ανακοίνωση δίκης – προσεπίκληση – παρεμπίπτουσα αγωγή προς εκδίκαση ενώπιον του ίδιου Δικαστηρίου κατά την τακτική διαδικασία, αντί της ειδικής διαδικασίας των περιουσιακών διαφορών κατά την οποία εισήχθη, απορρίπτεται αυτεπαγγέλτως ως απαράδεκτη (άρθ. 532 ΚΠολΔ), αφού η ως άνω απόφαση δεν είναι οριστική και συνεπώς δεν είναι εκκλητή.
Αποκλειστική Νοσοκόμος – Οικιακή Βοηθός
Τις αναγκαίες υπηρεσίες αποκλειστικής νοσοκόμου υποκατέστησε κατά τον χρόνο της νοσηλείας η μητέρα της ενάγουσας – παθούσας, η οποία, με υπερένταση των προσπαθειών της και καθ’ υπέρβαση των ορίων της γονεϊκής υποχρεώσεως της, ασχολήθηκε με τη φροντίδα αυτής. Ωσαύτως επιμελήθηκε με τον ίδιο τρόπο τη θυγατέρα της και για το χρονικό διάστημα της κατ’ οίκον νοσηλείας και αναρρώσεώς της. Επιδικάσθηκε ποσό 700 ευρώ μηνιαίως, το οποίο, με βάση τα διδάγματα της κοινής πείρας, ήταν το ποσό, που καταβαλλόταν εκείνη την περίοδο στις οικιακές βοηθούς, λαμβανομένου υπόψιν και του ότι, στην προκειμένη περίπτωση, επρόκειτο και για άτομο με αυξημένες (ειδικές) ανάγκες.
Βελτιωμένη Τροφή (4)
Με την κατωτέρω δημοσιευόμενη απόφαση κρίθηκε ότι λόγω της φύσεως του τραυματισμού της (κάταγμα γνάθου, αδυναμίας μάσησης) και, κατόπιν συστάσεως και οδηγιών των θεραπόντων ιατρών της, η παθούσα (πρώτη εφεσίβλητη της υπό στ. I εφέσεως – ενάγουσα της υπό στ. Α’ αγωγής) χρειάσθηκε να λάβει ειδική και βελτιωμένη διατροφή για το χρονικό διάστημα εκατόν έξι (106) ημερών, για το οποίο δαπανήθηκε από τους γονείς της το ποσό των πέντε (5) ευρώ ημερησίως, παραπάνω από τις δαπάνες της συνήθους διατροφής, δικαιούμενη, ως εκ τούτου αποζημιώσεως, ίσης με το ποσό των 5 ευρώ Χ 106 ημέρες = 530 ευρώ, το οποίο δικαιούται, με βάση τη διάταξη του άρθρου 930 παρ. 3 του ΑΚ.
Σχόλια – Παρατηρήσεις
1.βλ σχετικώς και Άρθρα – Απόψεις «Αποζημίωση επί Μονίμου Αναπηρίας
ή Δυσμορφίας (ΑΚ 931), υπό το πρίσμα της προσωπικότητας του ατόμου
ως πλέγμα αξιών, Συνταγματικά προστατευομένων» υπό Μαρίας Καρασαρλίδου – Ονουφριάδη – ΤΝΠ «Ο ΣΟΛΩΝ»
2.Παράσυρση Πεζού κατά τη διενέργεια Οπισθοπορείας
Παράσυρση Πεζών εντός Αυλείου Χώρου Οικίας κατά την εκτέλεση ελιγμών στάθμευσης οχήματος – Αποκλειστική υπαιτιότης οδηγού ΙΧΕ, ο οποίος εκτελώντας οπισθοπορεία προερχόμενος από ανώνυμη δημοτική οδό με σκοπό να εισέλθει εντός του προαύλιου χώρου της οικίας του, απώλεσε τον έλεγχο του οχήματός του, με αποτέλεσμα να εκτραπεί της πορείας του και αφού προσέκρουσε αρχικώς στην σιδερένια δίφυλλη θύρα εισόδου του περιφραγμένου αυλείου χώρου της οικίας του, στη συνέχεια να εισέλθει εντός αυτού και να παρασύρει
τραυματίζοντας τρία άτομα, εκ των οποίων τα δύο θανασίμως, ΑΠ 1529/2007, ΤΝΠ «Ο ΣΟΛΩΝ»
Τραυματισμός Εργάτη Αποκομιδής Απορριμμάτων ισταμένου στα σκαλοπάτια του απορριμματοφόρου κατά τη διενέργεια οπισθοπορείας –Αποκλειστικός υπαίτιος ο οδηγός του απορριμματοφόρου φορτηγού αποκομιδής απορριμμάτων, ο οποίος ενεργώντας απαγορευμένη οπισθοπορεία και ενώ ο ενάγων, συνοδός εργάτης αποκομιδής απορριμμάτων, στέκονταν όρθιος πάνω στα σκαλοπάτια στην πίσω δεξιά πλευρά του απορριμματοφόρου, από έλλειψη της προσήκουσας προσοχής που όφειλε και μπορούσε να καταβάλει, προσέκρουσε με το πίςω δεξιό μέρος του σεμεταλλικό κάδο αποκομιδής οικοδομικών απορριμμάτων, που ήταν τοποθετημένος στο αριστερό μέρος της οδού, Αποτέλεσμα της πρόσκρουσης ήταν να τραυματισθεί σοβαρά ο ενάγων, λόγω της σύνθλιψης των δύο ποδιών του ανάμεσα στο μεταλλικό κάδο και το απορριμματοφόρο (παράβαση άρθρων 12 παρ. 1 και 19 παρ. 1, 2, 3 και 22 παρ. 1 ΚΟΚ). Ο ανωτέρω υπαίτιος οδηγός ανέλαβε εξολοκλήρου την ευθύνη, χωρίς να αποδειχθεί ότι πριν από την οπισθοπορεία ζήτησε από τον ενάγοντα να κατέβει από το απορριμματοφόρο και να τον καθοδηγήσει, ΑΠ.398/2020, ΤΝΠ «Ο ΣΟΛΩΝ»
Παράσυρσης Ανηλίκου Πεζού από ΙΧΦ ηλικίας 1,5 ετών
Συνυπαιτιότητα 30% του οδηγού ΙΧΦ οχήματος ο οποίος κατά την ανεξέλεγκτη
εκτέλεση οπισθοπορείας αρκετών μέτρων σε ανώνυμο οδό σε μήκος διπλάσιο του οχήματός του (μήκους περί τα 10 μέτρα), παρέσυρε τον ανήλικο πεζό 1,5 ετών, ο οποίος εξήλθε από την αυλή της οικίας του και κινήθηκε ανεξέλεγκτα στο δρόμο, με αποτέλεσμα να μην γίνει αντιληπτός από τον οδηγό του ΙΧΦ, και να παρασυρθεί από το ΙΧΦ και να τραυματιςθεί θανάσιμα(βαριά ανοικτή κρανιοεγκεφαλική κάκωση, βαριά αυχενική και θωρακική κάκωση κλπ) (παραβάσεις άρθρ.12 παρ.1
και 22 του ΚΟΚ). Συνυπαιτιότητα 70% του ανήλικου πεζού ηλικίας 1,5 ετών στην πρόκληση του ατυχήματος και του θανάσιμου τραυματισμού του, (παράβαση άρθρ. 38 παρ.1,2 και 4 περ. δ και ε του ΚΟΚ), η ευθύνη του οποίου δεν μπορεί να του καταλογισθεί λόγω μη συμπλήρωσης του 10ου έτους της ηλικίας του. Μον.Πρ. Θες.10796/2020, ΤΝΠ «Ο ΣΟΛΩΝ».
3.Έφεση κατά μη Οριστικής Απόφασης
Αν η πρωτόδικη απόφαση είναι εν μέρει οριστική, δεν επιτρέπεται έφεση ούτε κατά των οριστικών διατάξεών της πριν εκδοθεί οριστική απόφαση για την όλη δίκη. Ο κανόνας αυτός κάμπτεται στην περίπτωση κατά την οποία υπάρχει απλή ομοδικία (υποκειμενική σώρευση αγωγών) ή αντικειμενική σώρευση αγωγών που συνεκδικάζονται και η πρωτόδικη απόφαση είναι οριστική ως προς έναν ή ορισμένους ομοδίκους, μη οριστική δε ως προς τους λοιπούς ή προς άλλη
συνεκδικαζόμενη αγωγή. Στην περίπτωση κατά την οποία ενώνονται σε
κοινή διαδικασία περισσότερες έννομες σχέσεις δίκης , που συνδέουν διάφορα υποκείμενα, χωρίς να χάνεται ή να επηρεάζεται η ανεξάρτητη δικονομική θέση του καθένα απέναντι στους λοιπούς, η έναντι κάθε ομοδίκου οριστική διάγνωση έχει αυτοτέλεια και η ως προς αυτόν κρίση περατώνει έναντι αυτού τη δίκη. Έκτοτε, συνεπώς, η απόφαση είναι ως προς αυτόν εκκλητή, και πριν ακόμη εκδοθεί οριστική
απόφαση έναντι των λοιπών ομοδίκων, Μον.Εφ.Αθ.3969/2014, ΤΝΠ «Ο ΣΟΛΩΝ».
4.Βελτιωμένη Τροφή
Βελτιωμένη Τροφή
Κρίθηκε ότι ο ενάγων για δύο (2) μήνες μετά την έξοδό του από το Νοσοκομείο ο ενάγων είχε ανάγκη βελτιωμένης διατροφής για την ταχύτερη επούλωση των καταγμάτων του, αλλά και για να μπορεί το πεπτικό του σύστημα να ανταπεξέλθει στην τοξικότητα των φαρμάκων που λάμβανε καθημερινά (ισχυρά αντιφλεγμονώδη, αντιβιοτικά, αναλγητικά) κατά σύσταση των θεραπόντων ιατρών του νοσοκομείου, για την αντιμετώπιση των έντονων πόνων από τα κατάγματά του. Επίσης, η έλλειψη
έγγραφης σύστασης των θεραπόντων ιατρών για τη λήψη βελτιωμένης τροφής από
τον ενάγοντα δεν αποτελεί απόδειξη για τη μη αναγκαιότητα της, όπως αβάσιμα
ισχυρίζεται ο εναγόμενος, ούτε αποκλείει την προφορική σύσταση της λήψης της
κατά τη συνταγογράφηση των φαρμάκων και τη χορήγηση οδηγιών κατά την έξοδό
του από το νοσοκομείο για την περαιτέρω κατ΄ οίκον αποθεραπεία του. Επιδικάσθηκε συνολικά το ποσό των 300 ευρώ (5 ευρώ ημερησίως Χ 60 ημέρες), το οποίο μειούμενο κατά το ποσοστό συνυπαιτιότητας του 20%, ανέρχεται σε 240 ευρώ (300Χ 20%= 60 ευρώ). Απόφ. Μον.Εφ.Καλαμ.56/2020, ΤΝΠ «Ο ΣΟΛΩΝ»
Βλ. Ομοίως και Εφ.Λαμ.264/2006, ΕΣυγκΔ 2007/95, Εφ.Αθ.3432/2001, ΕΣυγκΔ 2002/230, Μον.Πρ.Αθ.2763/2010, ΕΣυγκΔ 2010/398.
Contra Νομολογία
Απορρίπτεται ως αβάσιμο το σχετικό κονδύλιο, καθόσον, δεν προσκομίζεται
κάποιο έγγραφο των θεραπόντων ιατρών της, με το οποίο να προτείνεται η λήψη
συγκεκριμένων ειδών διατροφής πέραν των συνήθων. Άλλωστε η διατροφή του
σύγχρονου ανθρώπου εμπεριέχει σε κάθε περίπτωση τα απαραίτητα για τη υγεία και ευεξία του διατροφικά στοιχεία, η οποία σε κάθε περίπτωση περιλαμβάνει
γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρι και φρούτα. Απόφ.Μον.Πρ.Πατρών 479/2020, ΤΝΠ «Ο ΣΟΛΩΝ».