Αποθετική Ζημία φοιτητή (1) που περιέρχεται σε αδυναμία μελλοντικής εξάσκησης του επαγγέλματός του εξαιτίας μετατραυματικής επιληψίας Στοιχεία ορισμένου της Αγωγής Απόφ. ΑΠ 721/2008

Ο ζημιωθείς πρέπει να εκθέτει στην αγωγή του συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, τα οποία πιθανολογούν τη μελλοντική ζημία του και θα καταστήσουν δυνατή στο δικαστή της ουσίας την εκτίμηση της πιθανότητας επελεύσεως της ζημίας. Εφόσον αυτό συμβαίνει, τότε η αγωγή είναι ορισμένη και νόμιμη. 
Αν όμως από την έκθεση των περιστατικών η μελλοντική ζημία παρίσταται ως ενδεχόμενη απλά, τότε η αγωγή δεν είναι νόμιμη και δεν θεμελιώνεται αξίωση αποζημιώσεως.
Είναι διαφορετικό ζήτημα το θέμα αν στην αγωγή η ζημία του ενάγοντος εμφανίζεται ως πιθανή κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, αλλά από τις αποδείξεις προκύπτει, ότι αυτή είναι απλά ενδεχόμενη. Στην περίπτωση αυτή η αγωγή απορρίπτεται ως αβάσιμη κατ’ ουσίαν. 

Ενταύθα αναιρείται Εφετειακή απόφαση που απέρριψε ως αόριστο το κονδύλιο της αποθετικής ζημίας δευτεροετή φοιτητή Σχολής Οινολογίας ο οποίος λόγω της μετατραυματικής επιληψίας, που εμφάνισε μετά τον τραυματισμό του από το ατύχημα, περιήχθη σε αδυναμία – μετά την αποφοίτησή του – να ανοίξει γραφείο προς παροχή πληροφοριών στους αγρότες της περιοχής του για σωστή καλλιέργεια των αμπελώνων, κρίνοντας ότι ο ενάγων δεν εκθέτει στην αγωγή του τα προπαρασκευαστικά μέτρα (πέραν των σπουδών του που αποτελούν το θεωρητικό μόνο υπόβαθρο) που είχε λάβει και τις ειδικές περιστάσεις που θα καθιστούσαν πιθανό το φερόμενο ως διαφυγόν αυτού κέρδος από την επαγγελματική του δραστηριότητα. Κρίνοντας όμως έτσι το Εφετείο υπέπεσε στην πλημμέλεια του άρθρου 559 αριθμός 1 Κ.Πολ.Δ., αφού παραβίασε τις διατάξεις των άρθρων 92 και 298 Α.Κ. τις οποίες εσφαλμένα ερμήνευσε.



Αποζημίωση επί Μονίμου Αναπηρίας & ΑΚ 931
Μετατραυματική Επιληψία

Απορρίπτονται οι σχετικοί λόγοι αναιρέσεως της Εφετειακής απόφασης περί ανεπαρκών αιτιολογιών αναφορικά με τη μονιμότητα της αναπηρίας από μετατραυματικής επιληψίας καθότι η απόφαση έκρινε ότι η αγωγή αναφορικά με το κονδύλιο εξ ΑΚ 931, φέρει άπαντα τα υπό τον νόμο απαιτούμενα στοιχεία και εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση που είχε απορρίψει κατά τούτο την αγωγή ως αόριστη δεχθείσα το κονδύλιο αυτό και ως ουσία βάσιμο με σαφείς και επαρκείς αιτιολογίες. 


Απόφ. ΑΠ 721/2008
Προεδρεύων : Αχιλλέας Νταφούλης
Εισηγητής : Ελένη Μαραμαθά
Δικηγόροι : Λεωνίδας Ζιούβας – Ευλογέτα Τσιτσιπή & Μισαηλίδη



Σχόλια & Παρατηρήσεις

1) Μελλοντική αποθετική ζημία
Βλ. ομοίως και Εφ. Αθ. 9971/1990 ΕΣυγκΔ 1991/16 που δέχθηκε ότι Εν όψει του ότι ο παθών, ήταν ΦΟΙΤΗΤΗΣ παιδαγωγικής Ακαδημίας, συνεπεία του τραυματισμού του, θα καθυστερήσει η λήψη του πτυχίου του και ο διορισμός του επί ένα έτος και οι αποδοχές του κατά το χρονικό αυτό διάστημα ΘΑ ανήρχοντο, εις τόσα Μάρκα Δυτ.Γερμανίας, συν Ειδικά επιδόματα, συν επιδόμα αδείας, συν ωριαίας απασχολήσεις επ΄αμοιβή καθ΄υπόδειξη του Πανεπιστημίου του, τα οποία ΘΑ εκέρδιζε μετά πιθανότητος και κατά την συνήθη πορείαν των πραγμάτων.


Απόφ. ΑΠ 721/2008

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Με τον πρώτο λόγο της αιτήσεως αναιρέσεως αποδίδεται η πλημμέλεια στην προσβαλλόμενη απόφαση από το άρθρο 559 αριθμός 8 ΚΠολΔ για το λόγο ότι το Εφετείο δεν έλαβε υπόψη τον και με την αγωγή του προβληθέντα ισχυρισμό του περί μονίμου αναπηρίας του εκ του αυτοκινητικού ατυχήματος προς θεμελίωση του αιτήματός του περί αποζημιώσεώς του κατά τη διάταξη του άρθρου 931 Α.Κ. ‘Όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη το Εφετείο δέχθηκε ανελέγκτως τα ακόλουθα: “ο ενάγων λόγω του ατυχήματος υπέστη τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους 2002 μετατραυματική επιληψία και υποκειμενικά ενοχλήματα (κεφαλαλγίες, ζάλη, αλλαγή προσωπικότητας) γεγονός που επέδρασε δυσμενέστατα στην προσωπικότητά του, στην επαγγελματική και οικονομική του εξέλιξη”. Ακολούθως το Εφετείο έκανε δεκτό το αγωγικό αίτημα και επεδίκασε στον ενάγοντα ως αποζημίωση από το άρθρο 931 ΑΚ το ποσό των 6.000.Κρίνοντας ως άνω το Εφετείο απέρριψε εκ του πράγματος, δηλαδή δια της αντιθέτου παραδοχής του, τον αγωγικό ισχυρισμό του ενάγοντος περί μονιμότητας της μετατραυματικής αναπηρίας του.
Συνεπώς πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος ο ως άνω λόγος αναιρέσεως.

ΙΙ. Με τον δεύτερο λόγο της αιτήσεως αναιρέσεως προσάπτεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η αιτίαση από το άρθρο 559 αριθμός 11 ΚΠολΔ για το λόγο ότι το Εφετείο δεν έλαβε υπόψη την δικαστικώς διαταχθείσα ιατρική πραγματογνωμοσύνη του χειρουργού Γ1 την οποία προσκόμισε μετ’ επικλήσεως ως προς απόδειξη του ισχυρισμού του περί μονιμότητας της αναπηρίας του. Όμως από την περιεχόμενη στην προσβαλλόμενη απόφαση βεβαίωση, ότι το Εφετείο έλαβε υπόψη και την έκθεση πραγματογνωμοσύνης του Νευροχειρουργού Γ1, εκτός των άλλων αποδεικτικών μέσων, σε συνδυασμό με το σύνολο των παραδοχών της αποφάσεως δεν καταλείπεται καμία αμφιβολία ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη και αξιολόγησε και την έκθεση πραγματογνωμοσύνης στην οποία ρητά αναφέρεται.
Συνεπώς πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος ο σχετικός δεύτερος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως από το άρθρο 559 αριθμός 11 γ Κ.Πολ.Δ..

ΙΙΙ. Με τον τρίτο λόγο της αιτήσεως αναιρέσεως αποδίδεται η πλημμέλεια στην προσβαλλόμενη απόφαση από το άρθρο 559 αριθμός 1 και 19 ΚΠολΔ για το λόγο ότι: α) περιέχει ανεπαρκείς αιτιολογίες ως προς τη μονιμότητα της αναπηρίας του από την επιληψία την οποία πάσχει και η οποία είναι μετατραυματική συνέπεια της σωματικής βλάβης της οποίας υπέστη και β) εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε τη διάταξη του άρθρου 931 Α.Κ.. Το Εφετείο όπως προκύπτει από την προβαλλόμενη απόφασή του δέχθηκε ανελέγκτως τα ακόλουθα : “Ο ενάγων υπέστη μετατραυματική επιληψία και υποκειμενικά ενοχλήματα (κεφαλαλγίες, ζάλη, αλλαγή προσωπικότητας) όπως εξ άλλου αναφέρεται και στην έκθεση πραγματογνωμοσύνης του Νευροχειρουργού Γ1, ο οποίος είχε ορισθεί ως πραγματογνώμων με την 480/2002 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών και η οποία αφορούσε προηγούμενη αγωγή του ενάγοντος. Ο ανωτέρω πραγματογνώμων κατέθεσε την έκθεσή του στην αρμόδια γραμματεία στις 24.12.2002. Ο ενάγων όμως δεν προσκομίζει άλλη πρόσφατη γνωμάτευση, από την οποία να προκύπτει ποιά είναι η κατάσταση της υγείας του μετά τις 24.12.2002 και αν είναι ιάσιμη η μετατραυματική του επιληψία. Επίσης ο ενάγων δεν προσκόμισε το βιβλιάριο υγείας του, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν συνεχίζει να λαμβάνει αντιεπιληπτική αγωγή. Πρέπει να λεχθεί ότι όλα τα ιατρικά πιστοποιητικά που ο ενάγων προσκομίζει έχουν εκδοθεί στις …., …., …. και ….. Όπως προαναφέρθηκε ο ενάγων λόγω του ατυχήματος υπέστη τουλάχιστον μέχρι και το τέλος του έτους 2002 μετατραυματική επιληψία και υποκειμενικά ενοχλήματα (κεφαλαλγίες, ζάλη, αλλαγή προσωπικότητας) γεγονός που επέδρασε δυσμενέστατα στην προσωπικότητά του, στην επαγγελματική του και οικονομική εξέλιξη, λαμβανομένου υπόψη ότι κατά το χρόνο του τραυματισμού του ήταν νέος 19 ετών. Για την αντιμετώπιση των δυσμενών αυτών επιπτώσεων πρέπει να καταδικασθούν οι εναγόμενοι και σε ολόκληρο ο καθένας να καταβάλουν στον ενάγοντα το ποσό των 6.000 ευρώ. Το ποσό αυτό της αποζημιώσεως με βάση το άρθρο 931 Α.Κ. είναι αυτοτελές και ανεξάρτητο των άλλων αξιώσεων και κρίνεται αναγκαίο στην προκειμένη περίπτωση, ώστε ο ενάγων να δημιουργήσει και να διατηρήσει οικονομική και κοινωνική αυτοτέλεια του ιδίου περίπου επιπέδου στο οποίο θα βρισκόταν χωρίς την παρεμβολή του ως άνω ατυχήματος”. Με βάση τις ως άνω παραδοχές το Εφετείο, που έκρινε επίσης ότι η αγωγή κατά το κονδύλιο αυτό φέρει άπαντα τα υπό τον νόμο απαιτούμενα στοιχεία και εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση που είχε απορρίψει κατά τούτο την αγωγή ως αόριστη, δέχθηκε το κονδύλιο αυτό και ως ουσία βάσιμο με σαφείς και επαρκείς αιτιολογίες. Δεν στέρησε την απόφασή του από έλλειψη νόμιμης βάσης. Κατέληξε σε πόρισμα που είναι σαφές.
Συνεπώς ο ως άνω τρίτος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως πρέπει να απορριφθεί και κατά τα δύο μέρη του, προεχόντως ως απαράδεκτος εκ της αοριστίας του, καθόσον δεν αναφέρονται με σαφήνεια οι πραγματικές διαπιστώσεις της αναιρεσιβαλλομένης, η έννομη συνέπεια, που με βάση αυτές διαγνώστηκε και το νομικό σφάλμα, ο ισχυρισμός και τα περιστατικά που προτάθηκαν για θεμελίωσή του ως προς τον οποίο παρουσιάζεται η έλλειψη, ανεπάρκεια ή αντίφαση (Ολ ΑΠ 28/1998 και 32/1996), σε κάθε δε περίπτωση ως αβάσιμος, αφού η προσβαλλομένη περιέχει επαρκείς, σαφείς και μη αντιφατικές αιτιολογίες ως προς τον χρόνο αναπηρίας του ενάγοντος και ήδη αναιρεσείοντος εκ της μετατραυματικής επιληψίας, ορθά δε ερμήνευσε και εφάρμοσε την ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 931 Α.Κ.. Ο ίδιος λόγος αναίρεσης, κατά τις αιτιάσεις εκείνες που πλήττουν, με πρόσχημα την απλή επίκληση των ως άνω πλημμελειών, την ανέλεγκτη για πράγματα κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτος (άρθρο 561 παρ. 1 Κ.Πολ.Δικ).

IV. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 929 και 298 Α.Κ. συνάγεται, ότι αυτός που έπαθε βλάβη στο σώμα ή την υγεία του δικαιούται να αξιώσει και τη μελλοντική αποθετική του ζημία (διαφυγόν κέρδος) γιατί λόγω της μειωμένης ικανότητας προς εργασία από βλάβη του σώματος ή της υγείας χάνει τα εισοδήματα από την εργασία, την οποία, έχοντας πλήρη ικανότητα κατά την συνήθη πορεία των πραγμάτων, θα ασκούσε στο μέλλον. Δεν απαιτείται γιαυτό βεβαιότητα, αλλά αρκεί πιθανότητα κατά την συνήθη πορεία των πραγμάτων, πράγμα που πρέπει να προκύπτει από τις ιδιαίτερες περιστάσεις, ιδίως δε από τα μέτρα που λήφθηκαν προς τούτο. Ο ζημιωθείς πρέπει να εκθέτει στην αγωγή του συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, τα οποία πιθανολογούν τη μελλοντική ζημία του και θα καταστήσουν δυνατή στο δικαστή της ουσίας την εκτίμηση της πιθανότητας επελεύσεως της ζημίας. Εφόσον αυτό συμβαίνει, τότε η αγωγή είναι ορισμένη και νόμιμη. Αν όμως από την έκθεση των περιστατικών η μελλοντική ζημία παρίσταται ως ενδεχόμενη απλά, τότε η αγωγή δεν είναι νόμιμη και δεν θεμελιώνεται αξίωση αποζημιώσεως. Είναι διαφορετικό ζήτημα το θέμα αν στην αγωγή η ζημία του ενάγοντος εμφανίζεται ως πιθανή κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, αλλά από τις αποδείξεις προκύπτει, ότι αυτή είναι απλά ενδεχόμενη. Στην περίπτωση αυτή η αγωγή απορρίπτεται ως αβάσιμη κατ’ ουσίαν. 

Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από το δικόγραφο της αγωγής (η επισκόπηση του οποίου είναι παραδεκτή κατά το άρθρο 561 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ.) εκτίθεται ότι ο ενάγων τραυματίσθηκε σοβαρά στο περιγραφόμενο αυτοκινητικό ατύχημα στις 25.04.2000. Ότι κατά το χρόνο του ατυχήματος ήταν δευτεροετής φοιτητής της Σχολής Οινολογίας και Αμπελουργίας που λειτουργεί στη Νεμέα Κορινθίας. Από τη σχολή αυτή που είναι διετής, αποφοίτησε μετά τον τραυματισμό του, ήτοι στις 17.09.2001. Ότι λόγω της καταστάσεως της υγείας του (μετατραυματική επιληψία) περιήχθη σε αδυναμία να ανοίξει γραφείο προς παροχή πληροφοριών στους αγρότες της περιοχής του για σωστή καλλιέργεια και ανάπτυξη των αμπελώνων και παραγωγή καλής ποιότητας οίνου. Ότι από την ως άνω εργασία του θα αποκέρδαινε με πιθανότητα κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων το ποσό των 880,41 & μηνιαίως και για διάστημα 38 μηνών, εάν δεν είχε παρεμβληθεί ο ως άνω τραυματισμός του, το οποίο και θα απωλέσει. Με βάση τα ως άνω ζήτησε να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι και ήδη αναιρεσίβλητοι να καταβάλουν σε ολόκληρο καθένας ως αποζημίωση το συνολικό ποσό των 33.455,58 ευρώ. Με τέτοιο περιεχόμενο η αγωγή αυτή και κατά το κονδύλιο αυτό είναι ορισμένη και νόμιμη, γιατί στηρίζεται στις διατάξεις των άρθρων 297, 298, 481 επ., 914, 929 Α.Κ.. Όμως το Εφετείο με την προσβαλλομένη απόφασή του απέρριψε το ως άνω κονδύλιο ως αόριστο, γιατί έκρινε, ότι ο ενάγων δεν εκθέτει στην αγωγή του τα προπαρασκευαστικά μέτρα (πέραν των σπουδών του που αποτελούν το θεωρητικό μόνο υπόβαθρο) που είχε λάβει και τις ειδικές περιστάσεις που θα καθιστούσαν πιθανό το φερόμενο ως διαφυγόν αυτού κέρδος από την επαγγελματική του δραστηριότητα. Κρίνοντας έτσι το Εφετείο και απορρίπτοντας σχετικό λόγο εφέσεως του ενάγοντος ήδη αναιρεσείοντος ως αβάσιμο και επικυρώνοντας ακολούθως την πρωτόδικη απόφαση που είχε δεχθεί τα ίδια, υπέπεσε στην πλημμέλεια του άρθρου 559 αριθμός 1 Κ.Πολ.Δ., αφού παραβίασε τις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων 92 και 298 Α.Κ. τις οποίες εσφαλμένα ερμήνευσε σύμφωνα με όσα στην αρχή της παρούσας σκέψεως αναφέρονται.
Συνεπώς ο σχετικός τέταρτος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως, από το άρθρο 559 αριθμός 1 Κ.Πολ.Δ. όπως εκτιμήθηκε, πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος.

V.- Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να αναιρεθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη απόφαση κατά την άνω διάταξή της με την οποία απορρίφθηκε το κονδύλιο αυτό των 33.455,58 ευρώ για αποζημίωση του αναιρεσείοντος, ως αόριστο. Στη συνέχεια πρέπει να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο συντιθέμενο από άλλους δικαστές και να επιβληθεί σε βάρος των αναιρεσιβλήτων ως ηττηθέντων η δικαστική δαπάνη του αναιρεσείοντος.


ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την 1144/2007 απόφαση του Εφετείου Αθηνών κατά το μέρος (αγωγικό κονδύλιο) που αναφέρεται στο σκεπτικό της παρούσας.
Παραπέμπει την υπόθεση κατά το αναιρούμενο μέρος της αποφάσεως που αναφέρεται στο σκεπτικό στο ίδιο Εφετείο Αθηνών, συντιθέμενο από άλλους δικαστές. Και
Καταδικάζει τους αναιρεσιβλήτους στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσείοντος, την οποία ορίζει σε εννιακόσια εβδομήντα (970) ευρώ.

Κρίθηκε 
—————————–
…